Google

This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct

to make the world's books discoverablc onlinc.

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc

publishcr to a library and fmally to you.

Usage guidelines

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. Wc also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.

About Google Book Search

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb

at|http://books.qooqle.com/|

CS-s-0' I

%d..A^; nil

///i . :£;

PATROLOGfii

CURSUS COMPLETUS

SED BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, GOHHODA, OECONOMICA,

0)INnMSS.PATftDH, DOGTORUHSCRIPTORDMQIi ECCLESIASTIGORDM;

SIVB LATINORUMy SIVE GR^CORUIT,

QUl AB jEVO APOSTOLICO AD TEMPORA ISNOCENTII III {ANNO 1216) PRO LATINIS ET CONCILII FLORENTINI {ANN. 1439) PRO GRjECIS FLORUERUNT :

RECUSIO CrmONOLOGlCA

OMNIDM QH^ EXSTITERE MONUMENTORUM CATflOLICiE TRADITIONIS PER QUINDBCIM PRIMA

ECCLI-SIiE SJSCULA,

juxta enitiones accuratissiiras intbr sb cumque n0nnulli3 codigibus manusgriptis g0llata8, pbrquam dilkAcnter castigata; dissertationibus. commbntariis. variisqub lbctionibus gontinbntbr illustrata;

OM.VIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS BDITIONBS QUiB TRIBUS NJVISSIMIS SiSCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS

DETECTIS, AUCTA ; INDICIBUS PARTICULABIBUS ANALTTICtS, SINGULOS SIVB TOMOS SIVB AUCTORES ALtCUJUS

MOMENTI SUBSEQUENTIBUSy DON\TA, ^APITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE CISPOSITIS, NECNON BT

TITULIS SINCULARUM PAGINARUM MARQINEM SUPERIOREM DISTINOUENTIBUS' SUBJEGTAMQUB MATB-

RiAM siONiPiCANTiBus, adornata; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO

AUCTORITATB IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM P0U.ENTIBU8, AMPLIFICATA;

DUCBNTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM 8ICUT BT OPBRUM, ALPHABBTICIS, CHRONOLOOICnS,

8TAT18T1CIS, STNTHBTICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUB RBLIOIONIS PUNCTUM, DOOMATIGUM, MORALB,

LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARB, HISTORIGUM, ET CUNCTA ALIA 8INB ULLA BXGBPTIONB ; SBD- PRJB-

8ERTIM DUOBUS INDIGIBU8 IMMBNSIS BT 0BNBRALIBU8, ALTBRO SCILICET RERUM, QUO GONSULTO,

QUIQUID NON 80LUM TALIS TALISVE PATBR, VERUM ETIAM UNUSQUISQUB PATRUM, NB UNO QUIDBM

0MI8S0, IN QUODLIBBT THEMA SCRIPSBRIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTBRO SCRIPTUR/E

SACR/E, EX QUO LECTORI GOMPERIRB 8IT OBVIUM QUINAM PATRE8 ET IN QUIBUS OPBRUM

8U0RUM LOGIS SINOULOS SINGULORUM LIBRORUM . 8. SGRIPTURiB VBRSU8, ▲ PRIMO

OENESBOS USQUB AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMBNTATI 8INT.

SDITIO ACCURATISSDIA, CiBTERISQUB OMNIBUS FACILB ANTEPONBNDA, 81 PBRPBNDANTUR CHARAGTBRUM NITIDITAS

CHARTiB QUALITAS, INTBORITAS TEXTUS, PERPBGTIO GORRBCTIONIS, OPERUM REGUSORUM TUM VARIETAS, TUM

NUMBRUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COUMODA 8IBIQUE IN TOTO PATROLOOIA DBGURSU CONSTANTBR

8IMILIS, PRBTII BXIGUITA8, PRiESBRTIMQUB I8TA COLLBGTIO, UNA, MBTHODICA ET CHRONOL OOICA,

8BXCBNT0RUM FRAOMENTORUM OPUSCULORUMQUB HACTENUS HIG ILLIG 8PAR30RUM, PRIMUM AUTBX

INNOSTRABIBLIOTHEGA,EXOPERIBUS BT M8S. AD OMNBS iBTATBS, LOGOS, LIN0UA8 F0RMA8QUB

PERTINENTIBU8, COADUNATORUK.

SERIES LATINA,

IN QUA PaODBDNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORBSQnE EGCLBSL£ UTiN^

A TERTULLUNO AD INNOCENTIUM UI :

AGGURANTE J.-P. MIGNB,

BIUiotheetB Cl«rl anlYeraae,

SITE CDRSOUII COHPLBTORUH IN SIJH60L0S SCIENTIiG ECCLESIASTICiE RAHOS EDHORB.

PAmOLOGm LATINM TOMUS CLXXXVbis.

S. BERNARDUS, ABBAS CLAR/E-VALLENSIS.

^«<

PARISIIS

APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUGGE3S0RES, IN VIA DICTA: AVENUE-DU-MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE-DU-MAINE, 127

1879

(S^sTS-o i /

¥

OCT 311883

V ^

.'

0 \

SMCVLUU XII, ANNVS H83.

. BERNARDI,

ABBATIS PRIMI CLARiE-VALLENSIS,

OPERA OMNIA

SEX TOHIS IN QUINTUPUCI VOLUVINE COMPREHENSA

• * *

POST HORSTIUM DENUO RECOGNHA, AUGTA ETIN MEUOREH DI6ESTA

ORDINEM, NECNON NOVIS PR^FATIONIBUS, ADMONITIONIBUS NOTIS ET

OBSERVATIONIBUS INDIGIBUSQUE GOPIOSISSIMIS LOGUPLETATA

TBRTUS CDBIS

« • •

D. JOAmiS nABIUON,

. . . •

PRESBYTERI ET MONAGHI BENEDIGTINI B G0N6REGATI0NB S. KAUBI;

EDITIO NOVA.

AGCBSSERB APPBNDIGES AMPLISSIIiiB VITAM SANCTI DOGTORIS BT EIUS ATATBM IUU6TBANTBS.

ACCURANTE J.-P. MIGNE

BIBLIOTHECiE CLERI UNIVERSiE

SIYB GURSUUM GOMPLBTORUM IN SINGULOS SGIENTIiE ECaESIASTIGiB RAMOS EOITORB

0 laai

VOLUMEN QUARTUM (PARS POSTERIOR)

S. BERNARDI OPERUM TOMUM VI GOMPLEGTENS.

PARISIIS

APUD GaRNIER FRATRES» EDITORES ET J.-P. MlGNB SUGGESSORES IN VIA DIGTA AVBNUB-DU-MAINB, 189, OLIM ghuass£b-du-maine, 127.

1879

31««*

SjBCVLUM XIL ANNVS 1183.

ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CLXXXV«> CONTINENTUR

S. BERNARDUS, GIAILE-yALLENSIS ABBAS.

OmuH TOK. VI. «^ Alinuif ei variwnm d$ 5. RicbardimoiMdude Grandi-SilT&Carmeiide Unde

Bernardi vita $t r$bu$ g$$ti$ $lueuhratian$$ . . Glarfls-Vallifl et de religioia ibidem disciplina. . 150

AddimenU libris de ViU et RebQS gestis S. Ber- IterCi8tercien8eF.-J.MegUn|eri,rel.sacerd.moiia8t.

nardi, qnibns sacri Ordinis Cistereiensis exor- B. MariasdeMarisStella, rulg. WetHng$H, ann.

dia, Genns et Gloria posthnma S. Bemardi, 1667 1SI3

Clar».Vallenses Cistereienses^iae antiqnitates D$$cHpti$n d$$ Tomb$aux et S^pmtur$$ qui $xi$^

Ulnstrantnr 993 ^^^^^^ autr$foi$ dan$ Vabbay$ d$ CUeaux . . m

Exordinm magnnm Ordinis Cisterdensis. • ... 993 ._ «, . . .

o » ,. „, . . ,,«« Not$ $ur Fontain$'l$Z'Dtjon^ patr%$ de $aint

S. Bemardi genns illnstre assertom 1199 „ ^ . . / ' ii

^ , . . ^. ., j T j • • vf • B B$mard; $ur 1$ prieuri de$ Feuillane, etabli

Odonis de Diogilo, de Lndovici VII, Francomm, ^ ^ . ^ . ^.. ,

. w . . * .. . /x . . auirefou dan$ le chateau d$ $on pkre, et $ur la

regis, cogn. Janions, profecuone m Onentem : . . . ., .^ .. ^ , ...

! rv ir j- .. . ^oA. ehambr$ ou tl $tatt n^, devenue le $anetuatr$ d$

opns septem libeUis dtstinctnm 1S05 ,. . .. ^ » ...

/tv • n V II u /lu MM,^ legtue d$$ F$utUan$ 16S)

Cbromcon Clar» VaUense ab. ann. Chr. 1147 ns- r .. - >^ . . .< . .

j ../v» j ^ LeMre a Jr. le eom(e de ifonto/em6erl $ur le$

qne ad ann. 1192 perdoctnm, anet. anonymo flw.Vm>. ^ .-.«* «-«.^..^ ^« ^- w«iji/«i^..a.*

Clane-VaUensi monaeho • • It47 ^ . . . ^. ^. .

-, , . ,. . . «..!.* -«.«- ** *•*** '« ptemier emplaeement de ClatrvauXf

Ilastnnm aliqnot yiroram Epttaphia 1251 m ^ • j 111.1. -1. . «- j 1 .n ^

^r.. a n -s « -^ t i- »11 w J'»^ ^'^* Ciojfnard, bibltotheeatre de la vtlle de

Vita S. Petn Prioris Jaliaeensis paaUanim Mona- m' ififl

sterii, et monachi MoUsmensis •••••••• 1257

Herberti, Tnrrimn Sardini» archiep., de Miiaeolis DocumenU $ur un voyag^ de $aint Bemard en

^iiXi^ IJY3 Flanir$$, $t$url$ eultedeNotre-Dame-ifAffli-

l»«lriba de iUastri genere 8. Beraardi, eam proba- «^***» re^netlfif par le B. P. Dom Pitra, de

tionibas iUastrationibiisqae eomm qas asseran- rOrdre d$ Saini-Benoit iW

m, I3g3 ^todef ftcr r/iiflotredtt xin«fi^e<e.— Becherchee

S. Beiiiarti GloriVposthmVampUAcatil .' ! ! ! 1543 ^ ^ P^^ «"• ''^^*'* ^ ^*'««^ •* ^ *^"**

8. Bemardns Doetoris litalo decoratas^ . . Z . • 1543 ^ Flandru prirent a la lutte deBonifdce VIII

Monnmenta sacra Clar»-VaUensis abbaU»,et Epi- etdePhaippeUBelparM.Km>yndeLettenhove 1833

tapbia sanctoram et Tiroram iUostriam qai ibi- Diplomata dao i^^^

sepaUi sant 1549 Indices Reram. • • . • i^

VAMA

LIBRIS DE VITA ET REBUS IGESTIS S. BERNiRDI

ADDITAMENTA

QXJIBDS

SACW ORDINIS CISTERCIENSIS

EXORDIA

GENUS ET GLORIA POSTBnQMA

SANCTI BERNARDI

CLARjEVALLENSES cisterciensesque antiquitates

illustrantur

EXORDIUM MAGNUM

ORDINIS GISTERGIENSIS.

De antiqaiUCe et maxima hujos libri anctoritate hsec F. Ghrysostomus HEifRiQUSZ in

Menologio ordinis CisterciensiSf Apparat. c. iv.

Omnlam nostri ordinis historiarmn qnasi lapis fandamenti, et scriptam maxime anthentienm, est liber iUe, qnem Exardium ordinis Cisterciensis vocamas. Hujasenim venerandam antiquitatem suspicimus non solum nos Gisterciensis fanuliaa alumni, sed et dassici quique auctores illum magno in prelio habent : ubicpe enim anticpdtatum ecclesiasticarum periti in eo reperiunt preeclara testimonia» quibus opiniones et historias stabihant et confirment. Quantum ad mei quotiescunque hunc librum evolvo, non possum satis pietatem, styli gravitatem, sententiarum pondus, et mirandos eventas, qui ibidem referantur, non miran : idque ausim dicere, hunc in suo genere esse ex majoribus et pretiosioribus thesanris quo gaudet Ecclesia, talemque a fidelibns habendum.

Hujus libri auctor, seu verius coUector, veterum Patrum imitatus ezemplum et modestiam,, nomen suum supprimit, et quidquid scribit potius aliorum diUffentiaB et utiU kbori tribuit, ut primi Ubri cap. 2. disertis verbis fatetnr. Operce preHum reor^ generaHomous fUiuris deiOfibere, qualiter CiitereienHs Ordo sumpsit exordium, quamque copiosa benedictione gratue Dei a frincipio sui profusus sity sicut partimpef Htterarum monumenta tradiderunt nobisviri sancH, qui abiniUo sacrashujus Religionis auetoresexsHtere^ parHmveromajorum relatione dididmus: quatenus fu, quos in sauniHs superventurisdivina gratiaadordi nem nostrum vocare dignabitur ,«» hanc nostrm parvitatis paginaim,quam ad ipsorum consolationem elabO' ravimus^ legere dignum duxerint, considerantes quam nobiliregum mamilla lactaH sunt^ erubescant filii degeneres inveniri, etc. Unde Uquet, auctoris dicti libri nobis expressum non esse; constare tamen ipsumi quicunque Ule fuerit, archiepiscopi Herberti, Joannis Prioris, et Gosvini monachi scriptis adjutum ruisse, hcet eomm nomina ab ipso non exprimantur, sed universim loquatnr, nt Ubro vi, cap. 10, ait : Ea ouas a studiosis sparsim exarata recepimus, ad manifesHorem rerum notUiam, majoremque Ugentium ttitU- tatem in unum collegimus.

Et quantumUbet ejus nobis nomem kteat, hoc saltem Uqnet, Qara-YaUensem fnisse monachnm, m ipse tesiatur his verbis Ub. i, cap. 8: 5t quem vero movet, quod Clara-Vallensium tantum^ etnon eUam

995

ADDIT. AD LIBROS DE YITA S. BERNARDI.

996

Cisterciensium senionummentionemfecimtis^ noverit^ nos,ut EcclesicB ClarcB-Vallis alumnos, nostrorum seniorum sacra studia familiarius etefficacius investtgare potuisse. Nee ea quas de paucorum sincera con* versatione, seufeliciconsummationeaaabsolutionem sponsionis nostrai descnpsimuSf innumerabilium ser- vorum Detj qui tam in Cistercio quam in universiiate sacri crdinis spiritaks agones viriliter desudarunt^ proBJudicare sanctitatu Et iicet sancti Patris Bemardi disdpalus non faerit, tamen certam, iUlam aUqaos ejus filios s[)iritaales novisse, et illis familiariter asom fuisse, qaorum relatione scripsit ea quse de san« etorum gestis et vitis habet. Loqnens enim de beato Raynaldo, lib. ii, cap. 13, ait : Responaens autem unus ex Hsy vir religiostu^quondam Abbas Fusniacit qui secretorum famuli Dei (Bemarcu scilicet) magis conseiuseratj et cujus etiam relata ipsa cognovimus. Familiariter etiam conversatus et cum beato Gerardo abbate Longi-Pontis, ejusdem Bernardi discipulo, ut legitur lib. n, cap 10: /foc autem signi/icavit no- bis D. Gerardus abbas Longi-i^ontis, gui unus ex senioribus Clarm" ValUs, dicta et facta sancti Patris stU' diose rimari satagebat. Additqae sab finem lib. vi, cap. 10: Vidimus eHam ibi ex discipulis sancti Ber* nardisenioresmorum gravitateyreligionis integritate, prudentiaet simplicitatereverendos. Auream sstatem vidit, qna tanta in ordine perfectio, et poterat uti, et usus est tot sanctorum Patrum familiaritate ei aspeetu, qui primsevum illum Ordinis nostri vi^orem et rigorem, quo fnit institutus a primis fundatori- bus, exacte observabant. Qnod idem auctor ultimo operis sui libro testatur, dum inquit : Cceterum^ post- ouwm clarailla Vallis primum et clarissimum abbatem suum post unum \le0,:octo* — ut optime correxit Magister D. F. Ignatius de Ybero, abbas perpetuus Piteriensis m prima eaitione Magni Bxordii : Pampi- iMie, 1631, in*f> bdit. mTK]et triginta annos ad supemi bnperatoris transmisit pauiHum, ut jam tanto esset potentior ad subvenienaum, quanto summas Majestatis faciem vicinius contemplatur^per sanctossuc- cessores ejus, de quorum virtutibus supemis aliquid comprehendimiu^ ranotas Religtonis vigor conservatus in eadem Domo itlibatus duravit : sicut in temporibus venerabilis ac Deo digni viri D. Petri, ejusque suc* cessoris domini Wameri,posteaLingonensis episcopi^divina faventegratia nobispi'obare concessum esfiUnde patet quo tempore in Glara-Valle vixerit. Denique dico, non plures, sed unum fuisse hujus libri collecto- rem et scriptorem, eumdemque opus hoc inchoasse et perfecisse, ut ipsemet diiucide ait. Postquam enim lib. I, cap. 2, dixisset, Operce pretium reor generaiiontbus futuris diligentius describere^ etc, addittotius operis cajj). ultimo : Sicut in exordio kujus voluminis prasfati sumuSf etc. Qao se ad id quod operis princi- pio se scripturum promiserat refert, et ad ordinem quem servare proposuerat.

EXORDIUM MAGNUM

ORDINIS CISTERCIENSIS

{Biblioth. PP. Ctsterciensium F. Bertr. Tissier. Bonofonte, 1660, in-fol. tom. I, p. 13.)

In codice manuscripto eoenobii Fusniacensis ouo utor, habetur hic titulas, seu inscripto operis sequentis : Incifit narratio de mitio Cisterciensis Ordinu qualiter, Patres nostri de Molismensi ccenobio, propter puntatem ordinis secundum tenorem Regulas sancti Benedicti recuperandam egressij fecundam Cister- ciensem Ecclesiam fundaverunt^ qurn est mater omnium nostmm : quoniam ex ipsa tanquam de fontepuris' simo rivuli cunctamm Ecclesiamm Ordinis nostri derioati sunt : et de nonnullis reverendiSj atque in omni religione conspicuis personis, quce in Cistercio et ClaravalU clamemnt. Quia tamen hic liber £xordium magnum Ordinis Cisterciensis solet appellari, sicut et pnecedens ex opposito parvum exordium; idcirco titmum pr»dictum prseelegi. Hujus magntlBxerdii auctorem ignorari, ait Angelus Manrique in Annalibus. Verum Fusniacensis codex haec habet verbat Istum libmm c&mposuit quidam abbcts, Conradus nominej Everbacensis ccmobUf qui fuit monachus Clarasvallis. Et monasticen qoidem in GlaravaUe se j^rofessum, non obscure indicat in fine hujus operis, ubi temporibus B. Petri et D. Garnerii postea Lingonensis episcopi, quorum ille octavus, tuc nonus Claravaliensis abbas exstitit, se Glaravalle disciplinis daustrali- bus erudiium fuisse, asserit, videlicet circa annum 1180. Est autem Eberbac, cui Conradus iste dicitur prsefnisse, monaslerium de linea Glarsevallis in Moguntina dioecesi, cuius ipse auctor, summa cum laudo meminit in distinct. 5, cap. 17, etalibi: nbi tamen non indicat ejusdem loci abbatem esse. Sedquis- qnis sit libri auctor, hunc lectu dignissimum et utilhsimum, et in BibliotheciB Patrum nostrorum capite locandum, judicavi. NotandUm superest periisse nnnm aut etiam plures hujus libri quatemiones, ante cap. 15, qui de B. Alberico agebant, de quo jam nii omnino dicitur. Unde cum, cap.^37, dicatur corpus S. Stepnani juxta presdecessoris sm sciticet Aiberici, tumulum fuisse conditum, constat olim locum sepultorsB Alberici in isto Ubro deciaratum fuisse; alioqui ignotnm per ignotum declararetur. Yide Man- ricq., tom. I, AnnaL, an. 1106.

DISTINCTIO PRIMA,

CAPUT PRIMUM.

Quod Dominus Jesus in doctrina sua formamper- fectoB poenitenticB tradiderit,

Deus setemus aetemi Dei FiliuS; Dominus noster Jesus Ghristus, Creator onmium reram, Redemptor omniam fideliom, dum in diebus humilitatis suae salutem in medio terrae operaretur, salutarem per-

fectffi poenitentiae viam mundo prsedicavit dicens: Pcenitentiamagite;appropinguabiteninregnum ca> lomm (Matth. iv). Gratias uaestimabili misericor- diae Dei, qui sereniori tandem oculo respiciens mi« serum genus filiorum Adam, districtionem legis, quse ocmum pro oculo, dentem pro dente, omni- modamque tahonem pro omni excessu immisericor- diter reddebat, per mcarnatam Yerbi sui dulcedi-

997

BXORDinH MA6NUM aSTBRG. — DIST. L

998

nem temperayity dicens ; PtBtdtentiam vero imbedlles homines ad verbmn paenitendi est jKBnam tenendl, terrerentnr, mox verbo con latorio, verbo omni acceptione digno, prsemiss» sententi® severitatem dalcorare curavit, subjun- gens : Appropinquabit emim regnum ccelorum, Quis enim sanum sapiens, iicet infirmus, licet delicatus sit^ non patienter, imo gratanter, prsssentis poenae momentaneum pondus sustineat, non solum ut coelestis regni nunquam finiendi particeps fiat? Ye- rum quia beatus baptista et prsecursor Domini Joan* nes in ordine prsecursionis suse poenitentiam prse- dicans, dignos ejusdem poenitentise fructus agi cen- suit {Matth. ni); quserendmn summopere noms est quae sit formula perfectae poenitentiae, quse ad di- gnos promerendum fructus sufficiens esse videatur. Sed nbi formulam illam dignins qnserimHs, quam in ipsins magistrorum magistri Domini nostri Jesu

Possessoret etiam agrorum et domorum vendebani qwepossidebant, ponentes pretia ante pedes aposUh lo7^m(Act. iv). Quantam vero reverentiamin cordibus non credentium sublimis illa conversatio generaret, testatur idem beatus Lucas, cum dicit quia cmtero^ rum nemo audebatseconjungere illis, sed magni/ica^ bateospopulus{Act, v). Necsolum Jerosolymishaee schola pnmitivse Ecclesi» coelestibus instituebatur disdplinis vemm etiam Antioehia sub magistris Paulo etBamaba gloriosissime flomit: ibique disci* puli primo appellati sunt Ghristiani. Phiio quoque disertissimus Judaoram in libro quem theorica Yita prsetitulavit, de ferventissimis eoram in Domino studiis multa conscripsit. Monachoram etiam coe'- nobitarumque nomen, vitam et institutionem ab

Ghnsti dictis et factis ? Gum enim quidam posses- ^ eis exordium sumpsisse perspicuum est. Gseteram siones habens multas a Domino quaesisset quid fa- B disseminato verbo Dei per universam regionem, cum

ciendo vitam setemam obtineret, et Dominus man- data legis ei proposuisset, iUeqnd 00 oiuiiia a ja« ventute sua servare dixiss et, subjunxit Dominus. Adhuc unum tibi deest, Si vis perfectus esse^ vade^ vende omnia quas habesy et dapauperibus^ et venise^ quere me; et habebis thesauros in crnlo {Matth. xix). llle vero qui non se, sed sua^ et illa non tota, sed ex parte, et parte satis modica, videlicet decimas, primitias caeterasque legales oblationes, ofTerre con- sueverat, et hoc magnum aliquid esse putabat, au- diens verbum consummatae justitiae resiliit, et tra- bens cor in terram abiit tristis^ quia nimiram te- stante Veritate, qui divitias quas habent aifectuose diligunt, difficiie salvantur (ibid.). 0 quam aliier affectus erat beatus Petras 1 0 quam largo ccelestis gratiae rore perfusus ab aestu mundanae cupiditatis refriguerat, qui de se suisque condiscipulis tam hu-

militer quam fiducialiter Domino dieebat : Ecce nos i^ ad coelcsiia pervenirent.

jam in oimi«in terram exisset sonus praedicationis apostolorum, necesse erat ut arca sanctae Bcdesiae» qpad perfectissimae hujus religionis typo in superio- nbus suis angusta unitatis cubitum perficiebat, di- latato charitatis sinu in inferioribus suis, pusulla- nimes et ad perfectionis celsitudinem minus ido* neos colligeret, quatenus omnipotentis Dei miseri- cordia non solum homines, sed et ipsa quoque jumenta, id est terrenae substantiae pmvere se ex infirmitate foedantes, dignantis^me salvaret. Hinc jam nobilis illa respublica, quam Dominus Jesus Ghristus instituerat et Spiritus sanctus roborarat, in qua cum nullus quidc[uam possideret, nemo ta- men egens erat inter illos, coepit ad privatas res distrahi, coeperantque Ghristiani substanliis licen- ter uti, sic tamen, ut terrena coelestibus non prae- ponerent, sed temporalia bene dispensandOi facilius

reliquimus omnia, etsecuti sumus te {ibid.). Hic plane formam perfectae poenitentiae reperimus, quam Sal- vator consilium salutis quaerenti suasit, discipulis etiam sequentibus se tradidit, licet Icgamus non- nullos in divitiis et in omni gloria mundi continen- ter et humiliter vixisse. Sed quia privile^ pau- coram communem legem non taciunt^ tuaus multo qnicunque celsitudinem perfectionis sectari conan- tur^ obaudiunt vocem Domini in Evangelio dicentis. Si quis non abrenuntiaverit omnibus quas possidetf non potest meus eue diseipulus {Lue, iv).

GAPUT II.

Quod aprknitiva Ecclesia communis vitce traditio cceperitf et qtfod hinc monasHcos religioms insti- tutio principium sumpserit (1).

Enimvero decebat ut summi Patris Sapientia, quae

GAPDT m.

Quod numachicus ordoper beatumAntoniumf coete* rosquesanctospatresroboratus^excellentei^claruit

Licet vero imperfectoram multitudini condescen- dens mater Ecclesia, remissioris vitae laxaverit ha- benas, tamen ab ipso nascentis Ecclesiae principio usque ad haec nostra tcmi>ora nun<;(nam defuerant vin viriatam, qui ferventissimo divini amoris igne flagrantes, remissioris quoque vitae blandimenta respuentes, communis vitae rectitudinem^ quae sola perfectae poenitentiae, quam Dominus Jesus praedi- cavit> stabile fundamentum est, indefesso pietatis studio tenuerant; et posteris suis tenendam multi- plicibus sanctae conversationis regulis et exemplis tradidemnt* Inter quos primi vel praecipui exstite- rant Antonius^ PachomiuSy Basilius, quoram prior

perfectae justitiae normam tradere venerat, hanc in f| Anionius, non atramento neque Uttera, sed spiritu ipso statim nascentis Ecclesiae pusillo grege signan- ^ Dei vivi scriptam legem charitatis in corde suo .^ : : . * • f i demonstrans, i^erfectissimae conversationis suae

perfectissimos discipulos reliquit: guales fnerant Macharius, Paphnutius, Pambo Isidoras, aliique quami>Iures, qui monasteriornm per ^lgyptum et Thebaidem Patres effecti, catervasque innumerabi- lium monachoram per tramitem perfectae poeniten- tiae ducentes, de mundo ejusque principe diabolo, cum suis omnibus gloriosissime tnumpharant. Pa-

ter impnmeret, quatenus univeni qui eoram exem- plo provocati viam arduam et angnstam incedere proponerent, tantae majestatis informati magisterio, tantoram etiam Patram exemplo roborati, viam Do- mim' dilatato corde currerent, dicentes cnm Psal- mista Domino : Propter verba labiorum tuorum ego eustodivi vias duras (PsaL xvi^, sciens quoniam cen- tuphmi quod ])romisisti redaes, et insuper vitam aeteraam adjicies. Passo vero in came Domino postqnam a mortuis resurrexit et in coelum ascen- dit, discipulis, etiam Spiritum sanctnm quem promi- serat nnsii, muitiplicatis jam credentittm turbis, elariiis ejusdem spiritualis vitae, quam perfectam pcenitentiam dicimus, nitor elucere coepit, cum sicut

(1) Hieronvmns, epist. ad Paulio., monasticae vitae ongmem retert ad filiam, Bliseum, et filios pro-

chomius vero, cum fieictus esset apostolica gratia insignis, scripsit monachoram Regulas, quas An- ^elo dictante didicerat: ad quaram institutionem mfinitam multitudinem vivomm lapidnm poUens, muris coelestis Jerusalem recedificandis convexit. Beatus etiam Basilius Gsesariensis episcopus, Bccle*

phetaram. Ex Philone constat hoc vitae senus in tota i£gypto et praedpne circa Alexandrim tlarnisse.

QQCl

999

ADDir. AD LIBROB DB.VITA S. BBRNAROL

1000

81» doetor exiiDiiifl» seritidt monaehormn Regnlam : a qase, acni testatar B. Ptter noster Benedictas (2). '^ rectiBsima norma est vitie hnmanse^ per yaxtn ad coeleatem patriam aine offensione perveniatar. Ad honun itaqae tam venerabiliam Patram doca- menta et exempla virtatom, tota Orientis Eodesia molto tempore per mx^nasticaB religionis sectatores insigniter uornit, sicat etiam paulo ante haec nostra tempora beatse memorise Ansehnus primam Havel- bergensis episcopns, post modam Ravennas archi- episcopus disputationei quam i|>se cam Grsecls de pertinacia schismatis eorum habitam eleganti stylo conscripsit, testatus est. Hic cum esset a Lothario, Romanorum imperaiore Ghristianissimo, ad Con- stantinopolitanae urbis imperatorem apocrisiarius missus/et subtihter diversarum religionum statuta scrutaretnr, vidit in monasterio, quod Pantocraton,' id esi Omnipotentis dicitur, septingentos ferme monachos sub Reguk beati Antonii Domino mili- q tantes. In coanebio quoque, quod Ptiiloanthropon, H id est amantis bominem, uiciiui-, vidit ciiciter quingentosmonachos sub regula sancti Pacbomii Do-' mino servientes. Vidit etiam quamplura monasteria sub Regula beati Basilii jugum Dbmim suave portantia.

CAPDT IV. De institutione et auctoritate ReguUe sancti Patrii BenedicH. Quomodo per gratiam Dei floruit, et usque kodie floret.

Dominus noster Jesos Christus, qui sacratissim» bumanitatis su» praesentia Orientem iilustravit, qnos 4igniores et sublimiores in Ecclesia sua ha- buit, beatissimos videlicet apostolorum principes Petrum et Panlum, vice sua destinavit Occidenti; quatenus Occidentis populi pretiosum fidei arca- num, quod Petrus non per camem et sanguinem, sed per inspirationem summi Patris acceperat : et item, Bvangelium quod Paulus non ab homine, a nec per hominem, sed per revelationem Jesu Christi ^ didicerat, Spiriius sancti mi^isterio edoclij cum populis Orientis in eamdem fioei plenitudinem con- currerenty et sic ex omnibus una Christi Domini sponsa non habens maculam aut mgam efficeretur. Porro eadem gratia, quae ad insUtuendam roboran* damque monastici ordinis disciplinam, praediclos sanctos PaitM. e^lulit Orientl^ non inferioris me- riti virum in dignatione misencirdiae.auae prcsro- gavit Orcidenti, sanctissimum videlicet Patrlm n»- strum Benedictum : qui non solum Antonii et Basi- lii spiritum, verum etiam, testante besto papa Gre- gonO| jnstomm omnium spiritu plenus. tanquam sidus purissimum et lucidissimum sin^Iari praero- gativa sanctitatis, superexceilenti puntate conver- sationis, signoram denique miraculommque inae-* stimabili gloriaab Ocddente usaue in Orientem cla- rissime refulsit, ita ut c(aidquia Qriens in diversis n Patribus divisis charismatibus habere se gaudet, D hoc totum in uno sanctissimo Patre suo Benedicto, justomm onmiuih spiritu pleno, se possidere Occi- dens non immerilo ^^orietur. Scripsit namque idem reverendissimus Pater noster monachorum Regu- lam, quam diutumo virtutum exercitio non per bominem, sed per unctionem illius qui docet ho- minem scientiam, didicit : in qua mirabilis ar- tifex Si)riritus sanctus summam perfectionem et moderatissimam discretionem tam subtili con- nextone cepulavit, ut qpntumcunque religiosus in ea inveniat unde adhuc proficiat; et quan- tumcunque pusillanimis aut infirmus infirmitatis Buae in ea aeque remedia inveniat. Quis enim, verbi gratiai adeo justitiae tenax, quis, sanctae reli- gionis adeo fervens aemulator erit cui si gratia

(St) Bened. c. ult. Regulae.

dnce.datom fuerit, nt duodecim gradus humUitatigy qui in Regpla describnntur, ascendat; et si crescen- tibus meritis eatenus i^rofecerit, ut ad sextum et septimum, id est ad ultimum primi, et primum se« cundi senarii gradum perveniat, qui numerus per- fectionam sigmficans, et in iis gradibus humilitatis geminatus^ dilectionem Dei et proximi, quae est perfectionis snmma, i>er Regulam doctoris demon- strat, nonne si se sine dissunulatione respiciat, si cunctos infirmantis conscientiae angulos duigen- ter excutiat, nonne, inquam, vires suasmetiens, de- fectumque sentiens, continuo lugens exclamabit cum Apostoloouod^i imtot sealijuid esse^cumnihilsit ipse se seaucit ? {GaL vi.) Quis rursum adeo delica- tus et infirmus erit, ut in observantiis Regulae, jeju- niorum suorum, vigiliarum, et laborum caeteraram- que institutionum moderatissima discretione dispo- sitarum infirmitatis suae congraa remedia non m- veniat T Quodrca, quod idem legislator in ultimo capitulo ejusdem Regulae didt, in ea non omnem justitiae observationem esse descriptam, et vocat eam flihrinmm inohoationis Reguiam, et ad perfectio* nis fastigium tendere volentes mittit ad doctrinas et regulas veteram Patrum, iestante beato Bernar- do, causa humilitatis facit, ne videlicet in descri- bendo Regulam videretur se veteribus Patribus ar- rojganter aequare, studens et in hoc humilianti con« scientiae suae providere. Beatus quoque Gregorios vir apostolicus (3), non minus merito quam olfido, commendat eam sermone esse luculenlam, discre- tione praecipuam, latenter auctoritate suasuadens monachis ut, relictis caeteraram instituttonum con- suetudinibus minus fortasse discretis, Regukm Deo dilecti Patris Benedicti discretione praecipuam de* voto corde susdperent, et ad ejus norman cnnctum vitae suae ordinem informarent. In conciUo quoque quod postmodum in Galliis celebratum est, com- muni decreto sandtum est, ut monachi. per pro- vincias Gailiae et Germaniae degentes, relictis caete* raram Reguiaram institutis, in ommbus coeno^iis suis Regulam praelicti Patris reciperent, et in omni conversatione sua formam ab eo praescriptam ob- servarent. Ad hujus itaque sanctae Reguiae exem- plar plura per Italiam monasteria correcta, multa quoque per venerabilem Patrem de novo con-r stracta sunt, in quibus multiiudines monachoram in spiritu humilitatis Domino servientes^ ianquam vert fawtfitae dignos poenitentiae fractus fadebant.

CAPDrV.

Quod beatus Benedictusj rogatu Cenomanensis epi* scopi, sanctum discipulumsuum Maurum causa fundandi ccenobia ad partes Gallice direxit.

Nec solum Italia, veram etiam Galliae trina divi-' sio, sacrae hujus, religionis bono odore respersa, jugum Domini suave et onus ejus leve, sanctae vide- licet Regulae instituta suscipere laudabili desiderio gestiebat. Unde accidit ut vir magnificus, Cenoma- nensis urbis episcopps, legatos suos ad venerabi- iem Patrem Beneoictum dirigeret, Flodegarium suum arcbidiaconum et Harderadum vicedominum suum, devotissima instantia petens quatenus ei ali- quos sui monasterii fratres transmittere dignaretur, ^ui sibi in Galliaram parlibus coenobium secundum instituta Regulae sancti Patris aedificare deberent. Beatus vero Benedictus convocans disdpulum suum Mauram, quem ab infantia in timore Dei educave- rat, ipsum cum aliis religiosis fratribus ad Gallia- ram partes direxit : ubi etiam coenobium religione pariter et divitiis daram construxit, magnaeque multitudinis monachoram Pater effectus, signis et virtutibus omatus quievit in pace. Fertur quod in

(3) Greg., ii Dial., c. 3o.

1001

EKaRUOM MAGNOM aSTBRCL — DIST. L

1002

eodem moiiaslerio Itbra wm^ et hemina vini, quam a Benedicti coenobium in Francia, ubi, sicut dicitur, sanctus iUuc transmisit Beneaictus , in memoriam '*

antic[uitati8 atque ob lanti Patris revereotiam usque hodie reservetur. Abhincpdr universas Galliarum provincias crevit et multiplidta est religio mona- chormn, sub Re^ala Patris Benedicti Chrislo Do- mino vero regi militantium; multique adeam divina gratia inspirati coQfluebant, qui sacrse disoiplinse officiis exercitati, de terra cordis sui fructum boni operis afferebant in palientia. Yerttm, succedenti temi>ore, irruentibuft inira Gallias barbaris, cum dominus peccata populi sui multtblici pagauorum incursione castlgare decefneret^ mulia ctiam coeno- bia sanctorum aut igne cremata, aut ad solum us- que destructa sunt : quee vero remahserant, in tan- tam ne(|;ligentiam resoluta sunt, ut atiti((U8e reli^io- nis vestigium vix in aliquibus monasteriis invenire- tur. Gseterum gratia Domini nostri lesu Ghristi,

sacratissimum corpus ejus requiescit, ipso beatia<^ simo Patre Denedicto mvitante perrexit, sicut in gestis ejusdem sancti Odonis invenitur. Gum euim quadam die monachi ejusdem loci in daustro se- dentes conteniionibus et scurrilitatibus occupari non erubescerent, sanctus Pater Beoedictus cuidam monacho aote portam monasterii visibiliter aptpa- ruit, dicens ad eum : c Yade, et dic fratribus istis quod perversis moribus suis nimium mc contri» stant : ideoque jam nunc vadam, ut adducam virom secundum cor meum de Aquitania, quatenus per- versos istos corripiat, et Ordiois disciplinam in hoe meo monasterio restauret. i Stupet ille, eeleriquc

fradu ad fratres veniens, quod spiritualis eorum ater mandaverat, cundiB audientibus, refert, con- stematosque et attonitos reddit universes. Qusere- bant tamen inter se cum magna admiratione quis-

(juemadniodum Eccletiam suam, refrigescente cha- d nam esset de quo Pater sanclus dixisset, ipsum- ntate et abundante iniquilaie, variift Iribulationibus *' que , si

flagellari permittit, nec tamen unquam.ab ea viscera miscricordiee suae claudit, ita nimirum ordiiuMn monasticum, per infirmitatis humafl» corruplionem contlnue ruentem, temporibus opportunis per viros virtutum restaurare non desinit

GAPOT VI Quod beatUiOdo CluniacenHsabbas ordinemmonachi- cumcollapsum pcrgratiamDei strenue reparavit, EUnc est quod beatus Odo, nobilissimi illius Glu- niacensis coenobii rector eximius, ad tantum san- ctilatis apicem excrevit, ut Ordinem monasiicum temporibus suis omnino in prfficeps ruentem, se- candum gratiam sibi a Domino collatam, per omnia ia antiquum .«acrie religionis vigorem restaurave- rit. Ut enim de ruina morum temporis illius brevi- ter dicamut, cum ccepisset idem venerabilis Pater

^^ ■ ■ A •• • _i • ■ • *• *• • 1«

sicut postmodum rei exitus doeuit, beatum Odonem fore trepidi ausnJpahamur. Devotissimus itaque Patris Benedicti pedissequus Odo veniens ad praedictum locum, licet per multas tribulationes- et contumeiias, quas ab illis qui pemiciosam Itbefta- tem magis quam regularis vitse districtionem diJi* gebant, passus est^ tamen per gratiam Dei et Mfn» torium sancti Patns Benedicti laudabiliter aatis Or- dinis disciplinam in eodem monasterio rcformavit. Gseterum speciale ejusdem Deo dilecii Patris Odonis ccBQobium quod Gluniacum dieitur, quodque usque hodie maximum et uobilissimum refulget, maximum muUiludine fratrum, nobilissimum possessionibiis, divitiis et gloria ; sed et monasterium de quo Pater Odo cum Tratribus suis Gluniacum secassit, quam consummata fuerint, quamque perfeeti et Deo digni in eis claruerint viri Iitteris traditum acimua. Unde

Odo in monasteriis ~suis districtionem disctplinse p et nobis duo jucunda valde miracula excerpta huic regularis rifjide, sicut* oportebat, tenere, alii qui- C nostro opusculo inserere placet, quatenus prudens dem monastici videntes quosdam de fratribus ejus lector ex his duobus caetera perpendere valeat*

sabtalares suos lavantes, vel ungentes, seu alia

3uselibet vilia opera iadentes, silentinm etiam stu- iose lenentes, etsi necesse fuisset, signis pro ver- bis utentes, nimio iracundise felle commoti : « O in- felices, inquiunt, quid facitis? Quee lex, vel quis Ordo prsecipir, ut tam vilibus et servilibus operious insistatis? ubi, quseso, Scriptura hsec jubet ut ma- nibus pro lingua utamini ? Nonne ipsi Greatori in- juriam facere convincimini, qui, relicto naturali usu linguse et vocis organo, manibus irrationabtHier luraultuamini ? » Sed vir beatus, dlspotatorum et pseudomonachorum garrulitatem parvipendens, fra- tres auos nt in melius proficerent verbo et exemplo commonebat^ sicubi etiam a reiigiosis viris evoca- tus ioisset, impiger pergebat, et coenobia aut disso- Itita ad districtionem Ordinis revocabat^ aut nova

GAPUT VIL

De fraire, in cujus manu micm panis in pretiosii' simas margaritas conversm sunt. Ganon erat monasterii, quaienus fratribus ad mensam sedentibus refectione peraota micas quse de fragmentis panum deciderent, diligenter collige- rent et insumerent, ne vel in hoc negiigeHtite rei coram Deo invenireiUvip. Accidit autem quadam die ut uBHs ex fratribus, qui conscientise suse non inojiictosus servator erat, cum cseteris ad mensam resjdt^afiy refeetkme peracta micas secundum con« suetudtnem collectas replicans in volam, digitis manus claosas teneret, atque cum multa cordis dulcedine lectioni intenderet; sed priusqaara eas sumeret, repente ad nulum prioris lector lectionem iinivit. Quid tamen agerel ? Nec rejicere fas, nec

fundabat. Plane quam rigide monachi ipsius disci- D sumere jam licebat, nimirum ntrol^ue periculo

. . t- . ._ prjevaricationis occurrente. Itaque clausas mana

tenet, oogitans haac negligentiae culpam nou nitt per confiMttonis et pcenitentise remodium aboleri posse. Dictis vero gratiis, signo eonfessionis faetOy priorem in partem trahit, et cadens in fadem ve- niam petit, cum multa cordis simplicitate negligen- tiam suam maoifestans. Priore autem culpam ^us, sicut dignum erat, corripiente, et quid de micis fecisset inqoircnte : « Ecce, inquit, dominc, ia manu no.^tra sunt. » Gumque prior prseciperet ut eas ostenderet, ille exerto brachio manum apcruit ; et ecce in vola ipsius pro micis invvntse sunt pre- tiossisimse margaritae. Utinam laudabilem fratris hujus fervorem attendere di^nentur quidam negli* f^entes fratres, qui, finita lectione, si forte offuuun in manu habuennt quam edere velint, aut si in sy- phulo aliquid reroanserit quod ebibere cupiant, sine respectu timoris Dei id tacerc non vereotur, cum utique sacri Ordinis consuetodo tradat, ex quo lector incoeperit dicere : 7u autem^ Domifi^, ne*

33

plins censuram tenuerint, per hoc unum virtutia

corum indicium, quod ad demonstrandum in eis

animi constantiam referre volumus, innotescere

poterit. Quadam namque vice dum quidam cx eis

iter agerent, mediis noctis tenebris a pnedonibus

circumventi, cum suis omnibus capiuntur, trahun-

tur, spoliantur, contumeliis afficiuntur, ad uliimum

in vincula conjiciuntur, prsedonibus sane miranti-

bus pariter et indigoantibus, quod in tantis malis

ipsia a se illatis, ne unum quidem verbum ab eis

uUatenus exiorquere potuissent. Tanqnam enim

muti et elin^es seu damna et contumclias non sen-

tientes, in silentio durabant, quousque nocturnse et

matutinse laudis solemnitate peracta, aurora quo-

que radios suos vibrante, linguam ad loquendnm

laudabili discretione solverent, quam prius lauda-

biliore censura propter timorem Dei et Ordinis disci-

plinam coercjierant.

Nec modo in Gralliis Ordinis sacri statum repara- vit, sed etiam in Italia. Ad speciale quoque Saocti

Patrol. CLXXXV.

1003

AODIt. Mi UBROS DB VtTA S. BfiRKARDI.

1004

minem ooklquain dbi iiut potus sumero debere. Sed quia putamus quare onmlpoten» Deu» lam gloriosum miraculum» et sicut videbatur, minua necessarium, in rebus quoque minimis facere vo- luitf Utique, propterea ut paiam cunctis innote- sceret quantum sibi placeant fratres in congrega- tione spiritu fervnntes. qui non aolum migora» sed etiam minima mandata propler timorem ipsiua cum sollicitudine custodlunt.

CAPOT YUI. De fratre morienU qui vidU muUitudidem candi"

datorum ad se venire.

Frater quldam in Cluniaco, cum laudabiliter in omni fervore el devotione sacrae religionis vitam suam custodisset, taclus infirmitate peremptoria, ad extrema deductus est. Cumque jam morti pro- ximus agonlzaret^ aperiens oculos vidit magnam mul- tiludjnem monachorum ad se intraniero, qui omnea candidh vestibus iodutl erant, illo suo genere ve- stimentl quod usu ecclesiastico alba vocatur, sicut solent conventua Ordints illiue ia pBttcipuis solem- nitaltbus revestiri. Quos cum videret, putam con- vetitum f^atrum esse, mirari valde coepit cur ad se revestiti intrarent^ et iDfirmario sibi assislenti, q\isud cum quadam mdignalLone, dixit : c Quid est, charissime frateri quod video ? Quando solehat con- ventus noster ad fratrem morieniem revestitus ve- nire t 9 Respondente infirmario et dicente conven- tum Tratruro nondum venisse : « Quid est, inquit, quod loqueris t Nonne ^ides turbam magnam fra- trum circa me, qui omnes candidissimis a)bis re- veslitisunt; etad exeouias meas celebrandas mu- tuo se praeveniunl. » yuod cum infirmarius au* dissct, sed nil tale ipse videret, intellexit religiosum fratrem visionem beatorum spirituum videre. Post modicum vero sancta illa anima carne soluta est, ctde oonvalle plorationis, de tabernaculis Cedar, hoc est de nigredine peccati ad candidatos cives coelestis Jerusalem , qoos adhuc in carne vivens vi- dere meruerat, feliciter, ut credlmus, transmigravit.

Prsefato vero Cluniacensi coenobio post reve- rendissimum Patrem Odonem praefuerunt abbates religione consoicui, quorum praecipui fuerunt san- cli et Deo dlgni, Maiolus et Odilo, modernis quoque temporibus Beatus Hugo, (]ui, Ordinem Cluniacen- 8cm longe lateque per universas Europae terras et insulas propagantes. LnftontamiAatuja monastici Ordinis tramitem subdllis suis iradiderunt. In «a- dcm quoque magna et religiosa domo ioter csetera ^iritualis vitse exercitia, saiuberrima et omni pie- tale pleoa consuetudo inolevit ut, pro liberandis animabus fidelium defunctorum, sancta illa fratrum mnttitudo devotis precibus missarumque celebra- tionibus sollicite invigUet, et aui poenas addicta- rum mitigent, aut pa^nis omnibus absolulaa io re- quicm transferri obtineant. Sed et praeter quotidia- oam orationum psalmorumque mstantiam, so- lemnia pro fidefibus defunctis ofQcia c^rtis tempori- bU8 per annum fieri pia Patrum soleriia in eadem dh)fno decrevit, !ta ut solemms dies fidelium anioja- mm, qnem post fcstnm Omnlum SaDClorum sancta ct universalis Ecclesia celebri officio peragereconsue- vit,a Cluniacensi Ccclesia initium simipsisse dicatur.

CAPUT IX. Quomodo heatus Huao Chiniacemis abbas paralyti"

cum curavit.[Deplorat et hoc capite auctor negli-

gentiammonachorum^et lapsum Oi^dinis Clunia-

censls.]

Yerum anoniam beati Hugonis, qui moderno tempore Cltmiacensi coenobio laudabiliter praefnit. mentionem fecimus, unnm ejtis miraculum ad utllitfttem legentium memorabimus : quod lanio erit jficundius, quanto recentiori tcmppre hoc gcs- tBiB Cijse constal, quodque venerabilis viri GuiTlel- nri, quondam superioris Sanctae Genovefae Parians» postea vero abbas Paracliti, quae est de Ordine

A domuB Sancti Tictoris» certa relatioDA cof(iiovimii8.

^ Apud Parisiorum civitatam exstat coenobmm regu- larium canonicorum : in quo quidam de /ratribui ejusdem coo|(regationifl paralysi adeo diaaoluius jacebat; ut sme adminiculo alterius de loctulo siir-

gere non valerct. Yeoerat forte illic venerabilis !ugo Cluniacensis abbas. De cujua adventu fratrcs plurimum exhilarati, spem recuperandae sanitaiis infirmo fratri noo minimam conccporunt. Itaquc accedentes ad virum Dei, auppUciler postolabant quatenus apud omnipotenteni Deum sanitatem fra- tri diutuma aegritudine laboranti suis precibus obtinere dignarciur. Fertur autem io eodem monas- terio esse media pars casulae beati Petri apoaioli ; quae, sicut dignum csl» a fratribus in magna vene- ratione habetur. Sancius ergo Domini, quod a fra- terna charilate pclebaiur. nB|[are non potui( ; sed pro salute fralris infirmi Uommi clemeutiam intimo O pietatis affectu rogabat. Denique celebratis sacro- ^ sanctis mysteriis, accedens ad allare, supradiclam partcm casulae beati Petri reverenter inde tulit, venlensqtte ail lofirmum, sacra eum vestc 0[u;ruii| tenensque manum ejus antipljunam illam moderata vocecoepit CB,nlBiTe:Petrus apo4ioUts dixii paralutico, duobus verbis in ea oommutalis, scilicet pro aixit, dicit^ et pro ^Enea, Roberte : vocaJoatur enim idem infirmus Rohertus. Cumque teueodo manum ejus canlarel : Petrusamslolus dXeXivainlytico : Roberlc, surge, et sterne tibi {Acl, ix;, continuo surrexll, omni membrorum dehilitate prorsu^ fugata ; cim- eiique qui aderant, glorificaverunt Deum, qui virlu- tem heati apostoli sui Petri per merita venerabilis Hugonis declarare dignatus est. Tanlo qulppe faci- lius abbas sanctns tam gloriosum miraculum a divina largitate impetrare potuit, quanto hoc non suis meritis, sed specialis patroni sui beali Pctri

Capostoli virtuti assignavit, cuius reverendo nomini se attilolatam esse nobilis Elcclesia Cluniacensis gloriatur : cuiquc sacrs venerationi fratrum uni- versiias devotissime invigilat.

Sub talibus itaque lam sanctis et in omni religionc conspicuis Patribus Clumacensis Ordo clarissime refulsii, niuUlsqua exstilit o<ior vitae iu vilam, ita eliam ut beatus Henri(!us Roraanorum imperator Augustns cjusdem nominis sccundus, cujns memoria apud Deum et homiues in benedictione est. audicns famam religionis illius, Clunlacum adiret, oblatisque donariis et redditibus, prout imperialem magnifi- centiam d«cebat, fratrum se oralionibus devotis- simc cummendaret. Liberet nunc, si optio daretur, cum beato Petro apostolo exclamare, et diccrc Domino : Domine, bonum e$t nos hic esse [Matth.xsu). Bonum esset utique omnibus ad moaasticae rcligio- nis apicem venienlibus, ut Ordinis disciplina per

• sanctos Patres ad lineam veritalis correota ct reno- vata, inconvulsa perduraret, propulsata lethali negligeniia, fervorsacrsereligionls peromnia ubique vigeret. Sed quid agimus, cum sub aole nihil in eodem statu permanere posse. Sapiens plangat? Quid agimus, quod negligcnlia qu8e, proh dolor I in ipsa quoque religiosorum conversatione deprehcn- ditur, ad vitia tam proclivis est? Vae semel, et va». secundo, sed et terlio I Yse tibi, negligentia, mater dissoluiionis, rubigo mentium, tinea cordium, morum corruptio, disciplina; effugatio, religionis subversio, virtutum enervatio, mfla bestia, yul- pecula callidissima, quae tanta dolosiiate exterminas vestigia tua ut mordens non scnLiaris, demoliens uon videaris, et non nisi gravissimo^ damno peraclo deprehenderis! quania maJa fecisLil qoanta mala facisi quania mala (quod Dcus averlatl) non im- merito factura timens 1 0, inquam, detcsluBda negligentia, quam modica, quam exigua, quam nuilius momenti videris in oculis hominum, ita ut etiam reprehensione vix di^na judiceris I sed lamen qui te tam modicam spernit, paulalim decidit. Quis

1005

crederet, si experienii^fidein cum prunam stillare leni

BXORDIUM HA^MUU «BTBRG. •- hlSfl. 1.

tm

lapidis penetrare bosse? vel quis ananloin noYom et rigiduim disito tmmitti videns eum nsu consumi posse pntaretf Atlamen verom est quod dlcitnr (|nia

Guttacaifat lopidsmt (msufnitur annului usu*

(Oyjd. <te Ponto^ IV, Eleg, iO.)

sic etiam (qood siiio magno oordis doloro dicere non possumusX QeglifeiUia paulatim subintrans religio* nem etterminat» Sanguisuaa^ duai sunt filuBt ait Sapiens» dieentis: Affer, affer [Prov. xtx), O quanti sant^ qui latas hujus aiBculi vias, quK ad mortem trahunt, deseruisse et arctam angnstamque viam» qoae ad vitam ducit, appreheadisse videntur ; sed quia peasimsB bujus sanguisugse^ detestandie Imjus meretricis, id est aegiigentisB complexom minime devitant, f^nerani ex eo vipereo aemme duas Slias,

m Bon faceret, guttnlam, g oiensia Ordd sumpstrit eiordlum, qoaniqda dopjoea lapsu coeperit, duritiam " benedictione gratife Dei a priacipio sui perfbsua sit.

siotit pardm per litterarum monumenta tradidenmt nobis viri saDOti, qui ab initio sacrsd hujus reli-* glonis aaetores exstitere t partim vero maiorom relatione didlcimus, quateDus' ii (looa in saseuns su* perventuris divina gratia ad Ordinem nostrum vo- care dignabitur, si hane nostree parvitatis paginam» quam ad ipsorum consolationem elaboravimus, le- gere dignum duxerint, eoaaideraotes quam nobiii regum mamilla lactati sint, erul>eseant filii dege- neres inveniri. Porro ad hoc opus non soinm devo- tio et utilitas rerum nos i&vitat : verum eliam neeessitas nonnuUa compellit. Monaehi namque Nigri Ordinis, maxime in provinciis Germani» de- genies, ubiconque vel apud quoscunque possuoti sacro Ordini aostro derogare non cessani, asse* rentes sancios patrea nostros eum scandalo el in- ipsa matfe sua deteriores', voluptatem sciiicet et n obedientia, oonira voluniatem abbatis sui de

yauilatem; qus sine cessatione, sine omni prorsus interpolatione clamant miser» matri suae^ dice^lss : Affer, affer. Isli sunt qui s^regwH semetipsos, animales spiriium non habeate6,.qui habitum reli- gioms gestanies, mentiri Deo per tonsuram aoscun* tur; qui nou DomiDicis, sed suis ioclusi ovilibus pro lejge iuibent desideriorum voiuplatem; qoi cum nutrin dei>eroni in croceia, nmplexantur siercora : locati itt loco pascuse, quotidie mutaniur de pascuis ad pascua, et tamen moriunturfame; quorum cibus est radix juniperorum, el siiique porcorum ; quonu» vinum esi fcl draconttm, de boiro prsevarioaiionis amarisaiuio; qui, eum casiimoniam corporis ei sao- ctimoniam spiritus profileaniur, exemplum tamea mulieris nequam et procacis imitari non vereotur, qu£ comeditin occuito, et teraens os suum dicit : Non sum operata malum {ibia.); qui in hujusmodi

taa. M 1 4*1 1 * ■ «* * VI* *

Molismenei coenohio cgressoa fuissa : quomm quam siiimpndens^ mmKlacium, subsequentis narraUonis textos rem gestam enucleaiius pandens, manifesie declarabii. Propositi nempe aostri esl, divina fa- vente graiia, non solum pieniasima ratioae, verum etiam gravissimse auotoritaiis pondere obstroM^e os loquentiom iniqua ; fratribos quoqoe nostris qui hsec hactenus fortassis adeo perspicue non noverant, ad refellendam malitiosee delractionis falsitaiem, instrumenta sincerse veriiatis iesiimonio suboixa coniradere. 0 cseca temper stnltse semuiattonis im- pietas, quae cum oeulis videat, ralione probei, di^no pariter et humauo judieio, Cisterciensem Ordinem super eandelabrum viriutis et honoris exallatum, ut luceat (minibus (jvi in domo Dei sunt, clande stinis tamen susurriis ab ejus amore ei veneratioBe nititur aveKere quos potest, quasi tantum sibi ho-

iseianlur, et esse sub aentibus dissolutionis delicia^ r ^ons aocedai, quantum proximorum fanm dero-

computaot. Ei quid faeient miseri, cum inspicere coeperit Deus? Certe rebus ipsis experimur quam non immerilo propheta planxerit, obscuratum esse aunim, raatatum colorem optimum, dispersos lapi- dcs sanctuarii in capite omnium ptatearum {Thren. iv). Sed non est noslrum moraacius aliena vitia carpere, ne forte dicatur et de nobis quod lippien- tibus oculis ad nostra csecutienies, in aliorum vi- tiis ecroamus acutnm. i.egat qui voluerit Apologe- ticum beatiBernardiabbatis, quem scripsitad vene- rabilem GuiUelmum Sancti Theodorici abbatem. In- veniet quomodo obscuratuni sit aurom, mutatus sit coior optimus : ibi, ioquam, inveniet quomodo no- bilisilla religio Ciuniacensis Ordinis, de qua multa jam diximus, quam, peregrinis et adnlterinis con- suetudinibus, imo desolationibus fuscata et obnu- bilata, a pristina suae puritaiis sanciilastique intpgri-

gare poiuerit 1 Verum, quoniam, secundum senten- liam Aposioli, non qui selpsum commendat ille prth batus est^ sed quem Deus eomtnendat {II Cor. x), postquam litteris summi poniilicis, cardinaliom quo- que el episcoporum, qui negotium t^ntse j^ieiatis ira* ctaverunt, ostenderimus quam rationabiliier, quam- qoe aoelorabiliier homano judicio probatus et approbatus sii in iniiio sui Cisterciensia Ordo» consequenier etiara demonsirare curabimus quali- ter divino iodieto approbalns sil.

fhidctis namque sanum aapioniibus liqoelomni- polentem Deum approbare religionem, quam lantia charismalum benedioiionibus a principio sui per- fondere, et in qaa iaalos, tantaeoue perfeelioais oc sanciiiatia Piazarseos susdtare dignaius est. Sed quis digne sestimare, ne dicam referre suftioiel, quam prseclare in diversis mundi pariibas, noa

late degeneraverit. Sed quorsum ista? Quid intendi- || solum in majoribos, verum eliam in minoribus qiu-» mus , allerius Ordinis et prius perfectissimam busiibet Cisterciensis Ordinis domibus sacrse reli*

religionem, et posimodum miserrimam, quam hodie ocvlis nostris cernimos, dissoluiionom re- p!ieando et inculcando? Nimirum ad hoc nili- tur intentio, ut nos qni per graliam Dei in rcnovalo ct ad tramrtem verilalis per Cistercienscs Patres correcto monastico Ordine, Domino mili- tamos, ex aiiorum ruiaa cautiores effecd, lavemus manus nostras in sanguine pcccatorum, et semper memores simus, quod beatus Pater noster Bcne- dictus in Reguta praecipit negligentiam et oblivio- nemomnino fugere; illud etiam apostolicumconlinue ruminemus; Qui stat, videat ne cadat (/ Cor, x); certissime scientes quoniam res nostra agitur^ paries com proximus ardel, (Hoeat.* Epist.i, i8.)

CAPUTX. Qniliter fratres qui Cisierciensem Ordincm funda-

vcriini iidhTjic MoUsmo dcgentcs tUvina gratia

suntiiluitrali,

Sed jam nunc oper» pretinm rcor, ffenerationi»' bus fuiuris diiigentius describere qusuiter Cisier-

gionis vigor effulserit ; quam sublimes in virtuiibus, quam gravee ei humiles in moribus ^stiterint prselati ; quam devoii et ad voluntariam paupertar tem pro Chrislo lolerandam paiientissimi alque ad omne opus bonum parati subditi ; quam crebris revelationibus, sopemisque visitaiiontboa religiosiB Ordinis person» mni f^lorifioatse ; qoamqoe molti spontaneee tribulalioms angustta deooeii, felid decessu absque igne purgatorio (quod ^ridem k alio genere hominum rarissimom est), transierint ad lerram viveniium, ad yidendum Deum deorum in Sion. Ne iamen illoalrittm personarom copia aou ad loquendum ino(>e8 fecisse videaiory poslquam ad exhilarandum devoios ei ad reprimendum de- traciores falsiioquos exordium saen OrtKnis dili* gcnlius descrifflprimus, etiara de reverendissimo- ruin l*atrum quoruindam, vidclicet ubbatum Cisiercii alque Clara^vallis virluleui studiis, aliqua brcviier perstringemus, seniorum quoque qui in Claravalle purissimae religionis imitatores effecti, memoriam

1007

ADDIT. AD LIBROS DB VITA S. BBRNARDI.

looe

8ui posterit in benedictione reliquere; c|uatenu8 per a beec fidelis quilibet et devotus profidat in fide robo- '^ ratuSf iofidelis autem ct delractor Uyiduin cordis oculum purgana, reliiposo Ordini ne(iuaquani de- trahere, sed magis reugiosorum devotionem imitari coasuescat : aut certe propalatse veritatis radiis reverberatus maliliosffi dero^tionis maleriam sibi sttbtractam ease, contabescens ingemiscat. Si quem vero movet ^uod Glaravallensinm tantuoi, et non etiam Ckterciensium seniorum mentionem fecimus, noverit nos ut Bcdesise Glanevallis alumnos, no- strorum seniorum sacra sludia familiarius et effica- ciu9 investigare potoisse ; nec ea quie de paucorum siocera conversatione, seu felici consummationey ad absolutionem sponsionis nostne descripsimua, ionumerabiliom servorum Dei, qui tam in Gister- cio quam in universitaie sacri Ordinis spiritales ago-

GAPUT XI.

Quod dofninus Robertus abbast ^t fratru eum eo, deiiderium innovandas monatUece religionit ha- bentes, legatum eedis apostoHcof adierunt.

Iiaqne magnanimea viri, innumerabilium miliium Gbristi duces et signiferi fnturi, non tam novanim quam majpiarum rerum totique mundo profhtnra- rum cupidiy cum assiduo tractatu quaererent inter se qualiter id quod pie cupiebant con|ruenti modo ad effectum perducerent, consulto rationis judicio prudenter aavertere loci vel Ordinis sui mutatio- nem, absque sedis aposiolicae oonsensu, se prsesu- mere nequaquam deoere. Erat tunc in Galiiarum

Eartibus sedis apostolice legatos, venerabilis Hugo ugdunensis archiepiscopus, vir religione, pruden- tia et auctoritate veDorandus . Hunc priBdictus abbas

pes virihter desudarunl, prjejudicare sanctitaU. Cum ^ ^^^ j desiderio innovand» Vnonaatic» reli-

igiuir. sicut supra duimus, ^ tontnm neghgcnUe g ^o„i3 flaVrabant. adeunt «stus et voto cordium torporem «onasucus Ordo coliapsus fuuwet, ut » f^^^^ hSmililer pandunt, consuetudines Ordinis a vemenubus ad conversionem, .o».um. profeclus Reguht.iipam erJbt profwsi. nimium discreparc

conquerunturVifitpropterea manifeste peijurii cri- men se scieoter ineoriase dolendo fatentur. Ad- dunt preeterea se vitam suam' ex itac^p]0 seeandom instituUi Regulse sancti Patris sui BenMicti ordinarc velle, et ut eis ad lioe liberius exsequendum. ideiii legatus sui juvaminis robur apostolica auctoritaic porrigat, consUinter flagitant. Dominus autem lega- tus, cnm esset prudens et discretus, consideratis subtilius allegationibus eorum, laudabiliier eos mo- veri proDuntiavit, ipsorumqne spiritalibus votis Isetis anspiciis favens, tali epistola eos ad perficiendum tota libertate quod pia mente conceperant exhorla- tus est.

GAPDT Xn.

J'?^"*^n il^-^^"l!2'®- «»"»chos Regulam g Ej^i^tolas n^onis awstolic(B sedis legaH, perquam

f>«lr,« B*n«H.rl, «Alnmm nr«foMinnii s«rval«. W ^^^^^^^^^ ^^^^-^ exordvumiua auCtoktaU

fundatum est,

c HuGO Lugdunensis archlepiscopus et apostelic» sedislegatus, RoBBRTo Molismensi abbaU, et fratri- biis cum eo secundum Regulam sancU Benedieti servire Deo cupientibus.

c Notum sit omnilMis de sanctie matris Eccle- siffi profectu gaudentibus, vos et quosdam filioe vestros coenoDii Molismensis fratres, Lugduoi m nostra prsesentia asUtisse, ac Reffulae bea- Ussimi ' Betifaii, quain . hncuaque tepiae ac ne- ffligenter in eodem monasterio tenueraUs, arcUus aeinceps atque perfecUus inhierere vello professos fuisse. Quod quia in loeo prsedicto pluribus impe- dienUbus causis consUit aaimpleri non posse, bos utriusque partis saluU, videlicet inde recedentiuBi^

conversionem, mom.ua\ profectus quam pcriculum roultis.in locis imminere vldere- tur ; nec spes uUa restauraUonis uspiam arrtderet, omnipotens Deus qui servos suosabsetemoprsescitos in teoipore vocat et justificat, ut in setemum quando- que glorificet, dum medium silentium tenerent om- nia, Spirilum sanctum suum de secreUs coelesUbus a regalibus sedibus misit in corda quoramdam fra- triim(iSap- xviii) ; quiinccenobio quodam degebant, quod m Burgundiae parUbus situm MoUsmus vocaiur. Hi itaque servi Dei panci numero, sed igne iUo quem Dominus Jesus mitUt in terram, et vuTt vehe- nienter aceendi fortiter inflammaU, dum quotidia- nas Regulae lecUones in capitulo audirent, et aliud Re|[ulam prsecipere, aUiue aliud consuetudines Or- dinis tenere perpendereot, gravissime contnstaban- lur

bcati Patris Benedicii solemni professione servaiu ros fore promisisse ; sed secundum instituui ejus nequaquam vivere. Primitus ergo privatim ssepins inter se coUoqueotes, transgressionem suam conque- rcbantur ; et quonam modo hujus tanti mali reme- dium invenire possiot, sollicite iractabant. Gum vero- postea vcrbum efTusum esset in publicum, eaeleri* qui caraales eraiit, nec poterapt dicere cum propheta q«ia de exeelso misit ignem in ossibus meis ; et erudivil nte {Tkren. t);-MMaJ)ei deri- dere, modisque omnibus, quibus poterant, ut a-lavi saneto proposito cessarent, infestare coeperunt. At lUi qui Spiriui Dei agebantur,etpropterealiberieraot, uon curantes eorum malevolas infeslationes, toto roenUs annistt ad Deum eonversi, precibus inslao- tissimis postulabant, ut Domini pietaa eos ad talem locnm dirigere dignaretur, in quo vota labioram

suorum, qiiie secundum Regulani firmaveraot, sed q aifiue illic remanentium providentes ; in loeam non servaveraot, reddefe possent. Deinde conside- ■' aUuro, quem vobis divina largiUis designaverit, vos

rantes, quod Aposiolus monet, non omni spiritui esse credendum (/ Joan. iv) ; et quod Regula quam modis omnibus perfecie servare cupiebant, prsecipit corripi eum qui sine permissione abbaUs quidpiam facere prsesumpserit, ^abbatem suum humihter adeunt, de transgressione Regulse qucrimoniam proponunt, voti sui ferventissimum desiderium pan- dimt. ct ut ejus consilio pariter et auxilio, quod Spiritu sancto inspiraute mente conceperant, perfi- cere possint suppUdter precantur. Nutu vero Dei ad horam compunctus abbas ille propositmn servo- rum Dei laudat; et non solum consilium auxilittm-

3ne se prsebiturttm, veram eUam seipsum indivi- uum comitem eorum in tam saocto proposiio fu- turum firmissime poUicetur. Quo andito humilea spiritu fratres Uli magnifice corroborati sunt, tunc primum inlcliigentes qnod vere a Domino egrcssus est sermo,. nec somnia cordis sui in luji desiderio secuti sunt, sed (Icxteram Dci vivi Yirtutem operan- tts in eis.

declinare, ibique salubrius atque quietius Domtno famulari utUe duximus fore. Vobis ergo tunc prae- senUbus, videlicet Roberto abbaU, fratribusquoqne Alberico, Odoni, Joanni, Stephano, Lelaldo et Pe- tro, sed et omnibus, quos regulariter et oommui consilio vobis sociare decreveriiis, hoc sanctum

gropositum servare et tunc consulnimus : et ut in oc persevereUs praecipimus, el auctoritate apoafto- Uca per sigilli nostri impressionem in perpetuum confirmamus. » Post hsec prsefatus abbas et sui tanUi ac tali auctoritate freti, Molismum redierunt et de illo fratrum coUegio socios remissioris vilai blanditias respuentes, ad puriutem simplicilal«m- que sacrae R^ulae pure simpliciterque teaendam prompU) animo flagrantes, elegerant, ita ui inter eos qui legato Lugduni asUterant, et illos qui de coenobio vocaii sunt, viginU et unus mo nachi essent, qui pcrfcciionis vilse et Regulfle S. Patri.3 Benedicti ad Utu^ram tenendte desiderio arclpjn ct angustiam viam ingressi sunt.

1009

BKORDIUH ItAGNDM GISTBRG. — DIST. I.

1010

CAPUT XIII. M

Qualiteretquoto anno Dominicee Incamaiionis san' etiPatres Cistereiensis Ordinis deMoUsmo egressi, eremum Cisterciensem adierunt Anno igitur ab Incaraatione Domini millesimo nonagesimo octavo, domiDus Robertns Molismensis coencwii in episcopatu Lingonensi fuDdati abbas, et cum eo fratres, quorqm Deus tetifterat corda, ma- knt^ cum dilecto Patre suo Benemcto pro Deo la- boribtts fatigari, quamvitse bujuscommodisresolvi, de Molismo egressi sunt, atque ad locum quem proposito SQO congjruum jam ante per gratiam Do- xnini praeviderant^ id est ad eremum, quse Gister- cium dicebator, alacriter tetenderunt. Qui locos in episcopatu CabiloneDsi uius, et pro nemoris spina- rumque densitate tunc temporis accessui homiaum insolUus, a solis babitabalur feris. Ad hunc itaque locum horroris et yastse solitudinis viri Dei venien- tes, tantoque iilum religioni, quam jamdudum mente d conceperant et propter quam illuc advenerant, ha- bitiorem, quanto ssecularibus .dospicAbMofmr et inaccessU>iborem intelligente^*^ iiemoris ac spina* riun d«fi6iiaie iiraDcisa flc remota, nrionasterium ibidem voluntate Cabilonensis episcopi et consensu illius, cujus ipse locus erat, consiruere ccepenmt. Eodem itaque anno, quo prsediximus, duodecimo Kalendas Aprilis, solemni die natalis sanctissimi Benedicti, quem geminata Isetitia tunc celebrem reddiderat, ob Dominicam Palmarnm, quse in ipsum occurrerat, Isetantibus angelis tabesceDdbQs cfeemonibus^ Cisterdensis domns, ac per boc totius Gisterciensis Ordinis religio per viros ad Christia- nam philosopbiam penitus expeditos exordium sum- sit, prudenti sane consilio, ut qui canonem divini serviiii cunctumque vils suse ordinem, secundum formam in Regula prsescriptam disponere decreve- rantt hoc in ejus potissimum natali, qui legem per r Spiritum vivificantem ad multorom salutem dederat, ^ felici omine inchoarent. Ecce summus et eeternus Pastor, ^ui relictis in supernis monlibus, in iBtern» viriditatis pascois beatis ovibus, dignatione Euse gratise descendit, nnam in hao lacrymarum valle errantem quierere, novo miserationis sas ordine eaolas pietatis statuens, si^um saiutis super eas ezaltavit, quatenus oviculse ipsius moribundse etlan- gttidae, quae spinis oupiditatum et voluptatum car- nalium vretit», per silvas vitiorum vagabantojr, andientes vocem turtnris ad caiilaft pjettiiy iirvitantis veri Samaritani stiEd)u]um, vino poeniteotiffi, oleoque remissioms peccatorum curandie intrarent;demum- que salutis signum veraciter apprehenderent. Sicut enim initio gntiee, nasoente Giiristo Domino Salva- lere nostro, mnndus, dum nesciret, pignus redem- ji^onis nove, reparationis antiqute, felicitatis seternee suscepit; sic in diebus istis novissimis refrigescente q jam enaritate et abnndacite ua^pMfpMque imquitate, ■' omnipotens et misericors Dens ejiisdem gratiee suie seminarium plantavit in eremo GisterciaDsi : quod Spiritus sancti pluvia rigatum, spiritualis pinguedi- nis largissimum snmpsit incremeQtum, crescens eC profidens in arborem graodem, pulchram et fructi- feram nimis, ita nt diversarum nationum populi tribus et lin^ uie, sub umbra ejus requiescere, atque de Iructa ipsius se satiari gratulentur. Caeterum domnus arcbiepiscopus aposiolicse sedis legatus, ci]qBs benedictione, pnecepto et auctoritate tantum bonum stabile fnndtmentum acceperat, considerans paupertatem servorum Dei, et quia in loco sterili quem occapaverant, prorsus nec subsistere, nec sedificia construere possent, nisi personse aUcujns potentis adminiculo mlcirentur, scripsit ad illustrem principemOdonem tuncBurguodifleaucem, petenset suadens quatenus paupofes Christi, selum glori» Dei ot monastici Ordinis habentes, foveret et mantt- teneret eoniinq|ue necessitatibus secnndum magni- fieentiam principatus sui subveniret, Cnjus petitioni

et consilio domnus Odo Burgundis diix acqdiescehs, fratrum etiam illoruin fervore delectatus, mOnaste- rium ligneum, quod ipsi in paupertate sua incepe- rant, de suis impensis totum consummavit, eosque ibidem in omnibus necessariis diu procuravit, terris etiam et pecoribus abunde sublevavit.

CAPUT XIV. Quod locus ille^ consensu Cabilonensis episcopit ad cujus diau^eein pertinebatf canonice in atbatiam surrexit, et de recessuabbatisillius quiadvenerat.

Eodem tempore abbas qui advenerat, ab episcopo Cabiloneosi, ad cujus dioecesim locus ipse perUne- bat, virgam pastoralem cum cura animarnm jussu prsedicti le^ati suscepit, et monachos qui secum advenerant, m eodem loco stabilitatem nrmare re- gulariter fecit, sicque Bcclesia illa divino pariter et bumano favore vallata, apostoUca quoque aucto- rilaie munila, in abbatiam secundum Regulam S. Patris Benedicti disponendam siurexit. Haud multo yero post efapsO lempbris spatio, Molismenses mo- nachi voluntate domni Gaurridi abbalis sui, quiRo- berto sucesserat, nuntios ad Romanam curiam de- stinarunt, a domino papa Urbano importune postu- lantes, quatenus prsditus abbas Robertus looo pri- stino, id est Molismensi Ecclesiae redderetur. Quo- rum importunitate domnus papa raandarit legato suo, venerabiU sdUcet Hugoni, ut, si fieri posset, idem abbas reverteretur, et monacbi eremum dili- gentes in pace consisterent.

CAPDT XV,

Depromotione beail Stephani secundi Cisterciefisis abbatis, Qualia instituta ipse novello adhuc Or- dini superaddideritf qualiter etiam sub eo mulii- plicatus sit Ordo, et quibus virtutibus claruerit.

Post decessum sui pastoris (4) Cisterciensis £c- clesia adhuc pauper et modica convenit, de electione ahbatis sine personarum acceptione tractatura. Et mediante gratia Spiritus sancti elegerunt virum bonum, nomine Stephanum, natione Anglicum, qui cum eis de Molismo exierat, virum conspicuse san- ctitatis, omniuraque viriutnm gratia deooratum, eremi amatorem et ferventissimum sanctse pauper- tatis semulatorem. Hicbeatus vir in adolesceniia sua exiens de terra et cognatione sua, Umina a^neloram apostoloni»^ yei egrinus adiic. In quo itinere non iRl08is fabnlis, sicut fieri solet, occupabatur; sed enm socio suo diviniB taudibus vacans, Psalterium ezintegro quolidie decantabat. Peregrinationis au- tem voto peracto, cum ab urbe rediens QalUas in- trasset, supra dictum monasterium Molismum ad^t, ibique sacrum monastici Ordinis .ha))itum suseepii. Postmodum vero, cum verbum innovandse religionis in eadem domo motum fuisiBet, ipse primus inter primos ferventissimo siudio laboravit, ac modis onmibua institit, ut locus et Ordo Cistersiensis in- stiiueretur. cnjus ipee postmodum, ordinante Deo, paator et ooctor eximius erat instituendus. Quod e«m, donante Domino, sicut prsfati sumus, factum fuisset, taoquam fideUs et prudens dispensator, cce- pit ilUco devotissima mentis intentione tractare, quaUter Ordinem suum noviter fundatum» et adhue in multis vaciUantem, quippe nondum perfectis et meram iMupertatem redolentibus institutionibas excoUum, in meUus proveherot et extolleret, talique moderamine roboraret, ut Domino Jesu frnctum plurimum afferre valeret. ConvocaUs itaque fratri- Dus suis» et habito cum eis consilio, tam ipse quam fratres ejus interdixerunt, ne dux terrse illius, seu alius aliguis prioceps cnriam suam aliquo tempore in illa Ecclesia teneret, sicut in solemnitatibus agere

(4) Agiturhicdeobitu AIberici;huicenim succes- sit Stephanus : exdderunt autem quse de ipso Albe- rico scripta erant, ut post Bfanrique in pmfatione mooui*

1101

ADDIT. AD LIBR08 DB VITi S. BBRNARDL

1012

aoIdMiit* Deind», ne quid ia domo Dei, ia qua die ac noote Deo devote senrire eupiebant, remaneret quod superbiam au( superfluitatem redoleret, aut paupertaleai virtutum costodem, quaib aponte pro- Dter Deum elegerant, aliquando corromperet, con- nrmaverunt, ne retinerent cruces aureas vel argen- teas, sed tantum ligneai coloribus depictas ; neque candelabra, prseter nnutn ferreum ; neque thuribuia, nisl cuprea vd fcrrea ; neque casulas, nisi de fnsia- tieo, vel lineo, slne palieo aureo et ar^entco ; ncaue albas vcl amicius nisi de lino, simirtter sine palteo aureo et argenteo. Pallia rero omnia et cappas atque dalmatioas tunieasque ex toto dimieenint; ealfcea tamen non aureos, aed argenteos, et, si fierl potesf , deauratoB ; fistulam argenteam, e(, si oossi*- bile sit, deauratam ; stolas quoque ac manipnlos de paileo tantnm, sine auro et argento retiauerunt. PaHe antem, altarium, nt de lino fierent ct plante ftine piciura staiuenmt, et ampuIIaB ad ministerium aitarls sine auro ot arg^nto^essent. His et hujus- modi sanctis et Deo placitis institu(7s tiovum Ordi» nem auum eervi Dei roborantes, et ex iis quse prius in Qsu habuerunt, alia quidem tanqnam ver» hu- tiailitati oontraria penitua amputantes, alia vero me- lioribus, et sanctam paupertatem magis redolenti*- bua consaetudinibae commutantes, posuere prava voluptatam in directa continentiie, et aspera vtkvA*- tatis et snperbise ia vias planas justititt, ita ut, se*- eundum prophetara, etiam slulii in hao via errare non possint (isa. xxxv). O quanti tn Ordine Giatcr- ciensi ligone excuUi disdpMttae fructus reddunt con- ^neatiaBi qui, ai alibi looati fuissent, ubi disciplinfle ngor minime vigerel, pcr yolupiatum et carnalium desideriorum monstruosa porlenta facile prsecipita- reniur. Quapropter nequaquam pulandum sanclum Ordinem noslrum adinventiones esse hominum, sed vere SpirituS sancti magisterio traditum, qui sacrse reli^onis candorem, quem n^lgentia cordis Im- mani ab adoiescentia in malnm proni denigrare non cessat, temporibus opportunis per humiles servos suos reparare non desinit, ut non glorietur in con- spectu Domini omnis caro (/ Cor. t) ( et longe sit ab omnibus religiosis blasphema 111 a vox, de sua pnidentia et industria praesumentiiim et dicentium : Jlciott^ nostra exceha, et non Dominus fecit hcec &mhia {Deut. xxxii)..

Gum itaque venerabflis abbas 'St^lunitts et fra- tfes ejus quotidianis virtutum Incrementis fn me- Hus proficerent, ei felici expefientia probareni quo- iliam bona erat nenotiatioeorum, darescilicet terrena, ttoiporalia atque caduca et recipere eoelestia, seter- na, divina, unum erat, qucd spiritualem eorum exsullationem inierpolabat et non mediocri tristitise subdebat, quod scilicet raro quis illis dlebus ad eos cansa conversionis v^^iniebat. VJri enim sancti the- saurum virtutum ccelitus inventum snccessoribus suis ad mnltorum salutem profuturum commitlere gestiebant; sed fere omnes vldentes et audientes vitse eorum asperitatem insolilam et quasi inaudi- tam, plus corde et eorpore se elongare, qnam ap- proximare eHs festinabant, et de perseverantia eo- rum penitus desperabant. Sed Dei omnipoleniis mi- serlcordia, qui hanc miliiiam Apiriiudlem servis auis inspirare dlgnatus esi, ad mnltonim profectum magi^fice eam athplificare et coosummare decrevit, sicnt seduentia declarabunt. Nam cum fefe ostio desperationis appropiqquantes, devotissimis preci- bos ad Domlnum ciamarent, nro eo quod pene sue- feessoribns earereilt, peteofejut viscera misericor- dfae susf super eos Dominus effondere dignaretur, meritis et precibos, ut credimus, heatiseiimas Dei genitrlcis et virginis Marise, cujus sancio nbmini apecialiier Ordo noster attitulatus est^ nec non et

KftiyjumlPatns noatri Benedicti, cujus briaeaicti res ex Intejjpro Begulam servaturos pronliserant, exaudivK Dommus preces eoruni, £t suscitavit po-

M minus spiritum pueri iunioris, cui nomen Bernar- dus. Qui cum esset aciolcscens, nobilis, delicatus ct Utteratus Uim valido igne divini amoris accensus est, ut, relictis universis mundi voluplalibus et di- vitiis, eoclesiasticis quoque dignitatibus, arctissi- mam conversationem Cisterciensium tanquam primi- tise frugum Domini, devolo animo proponeret imi- tari. 0 quam mirabilis est Deus in operibus suis ! quam velociter currii sermo ejusl quam facilia sibi fore demonstrat, cum voluerit, quae apud homincs impossibilia sunt I Cum enim non solum nobiles et divites, sed etiam mediocres, ipsi quoque panperes, videntes Ordinis asperitatem, detrectarent accedere ad eos, isto tam tener et delicatus juveois, quasi de cella vinaria praevenientis se gratise Dei egressus, et inebriatus vmo, quod laetificat cor nomiois (PsaL ciii), fervens et sestuans circuibat et praedi- cat)at vertram vocatioois, quod in secreto cordis si-

tbilo aureteuus audlerat, cupiens et aliis propinare, sicut scriptum est : Qui audit, dicat : Veni {Apoc, xrn). iJade fa^m est ut assodatis sibi fratnbus stiis, propinquis et aimcisi aiiisque nobilibus. litte- ratis et potenlibus in ssseulo viris, triginta simul in Ecclesia Cisterciensi cellam novlliorum alacriter intrarent; et in spiritu forlitudinis conlra vitia car- nis el incitamenta malignorum spirituura incipientes decertare, et suadebant caetens hominibus, non verbis, sed factis, omnem illam asperitatem Ordi- nis, quam refugiebant, non esse aUud, nisi jugum Domini suave et onus ejus leve. Quorum exemplo provocala innumera multitudo hominum diversse setatis et conditionis, nobiles, mediocres, pauperes, ita stabulum illud Christi paanis innocentiae cius obvolutum repleverunt, ut Tratres illo taedio et de- speratione posteritatis afflictos mirabiliter taetiflca- rent, et tanquam c ^tagno rationabilium piscium r pennuUs piae intentionis, et squamis sanclse opera- V tionis munditiam suam dedarantiuni, rivuU nluUo- rum coenobiorum exundantes, universa occidui orbis partes occuparent.

CAPUT XVL Quomodo abbas Stephanus dilalationem sui Ordinis,

Domino revelante, et defuncto fralre sibi vigilanti

apparentBj recognovit,

Hanc inspiratam divinse visitationis eratiam Do- minus humill servulo suo domno abbatl Stephano, paulo antequam fieret, clementissima revelatione pneostendere dignatns est. Cnih enim, sicut supra retuliraus. gravi mcerore afficerenlur pi"o eo quod successoribus pene carerent, accidit ul unus ex eis praesentis vitae cursu consuramato, tancjuara eme- ritae railitiae famulus in gaudium Dotnini siii intro- ducendus, el laboris sui Dravium recCpturus, morii approximaret. Qui cum jam ia extremis a^eret, ve-

Dnerabilis abbas taedio desperatae posteritatis nimium affectus, aususest aliquid graesumere; qu6d quidem iemeritati ascribi potuisset, si non pietas intcnlio- nis praesumentem excusassct. Cum enim conslet quod quidquid agant homines, intentio judicet om- nes, credirhus quia coram oculis Domiui pielas in- tentionis, et durae articulus necessitatis naevum ex- cluserit praesuraptionis. Dum itaque, sicut praefati sunius, frater ille in extremls positus 6ne vita^

t)raeslolarelur, accedens ad eum abbas sanctus, talia ocutus est : c Vides, charissime, ioquanto taedio ct defectione mentis versamur, quia arctani et aogu- stam viam, quam in Rcgula nobis beatissimus Pa- ier noster Benedictus proposuit, ulcunque ingressi sumus ; sed utrum haec nosira conversatio Deo pla- ceat nccne, non satis nobis constat ; praesertim cum ab omnibus vicinis monachis tanquam novarum re- rum adinveotores, et scandali schismatisque in- centpres dijudicemur. Super omnia vero moeroris acerbissirai jaculo transfigit cof ipeum paucitas no- stra, quoniara singuU quotidie morte interveniente tpllimur e lOediOj ct sicut valde pertimescoi nobis-

1013

BXOROIUM MAGNUM QIS^fBRG. — DI$I. I,

W*

cnm pariter ha^c novitcr coepla rcligio fincm acci- a mihi. « Guiille : «NoniUconvcnit.Pater. Tibieuun piet, qaoniam persouBS induslrias, el ad humiliia- a Domino collata est bfinedicencU polesC^s, ulpotc

lem sanctae panpertatis idoneas, usque ad praesens Dorninas aslociare nobiscum nequaquam dignatus est : per quas hujus nostrae iustitutionis formulam ad posteros irasmitiere valeamus. Quapropter in nomine Domini nostri Jesu Christi, pro cujus amore arctam et angustam viam, qnam ipse in Evangelfo se^aeibus suis proponit, ingressi su- mng et ia virtute obedientiae tibi praecipio qua- tenus post obitum tuum, tempore ct modo, quo qusdem Domini nostri gratia decreverit, ad nos redeas; et de statu nostro, quantum ipsius miseri- cordia vohierit, certos nos facias. » Cui aeger : « Faciam, inquit, Kbenter, domine Pater, cfaod prfledpis, si tamen precibus tois adjutus manda- ttim tuum cffectui mancipare valuero. » Dixit, et post modicam de convalle plorationis ad montem

in apice digniiaiis et spiritualis magislerii cQusti- tat6; mihi vero disciptllQ luo, qui p^r saliilarem doctrinam tuam mund! hujus inquinameQta devi- tavi, benedictionem a te acciper^ optaUle est, Nec enim prorsus hinc recedam, fiisi benediciionem tuam meruero. » Abbas naniqae stupore ^t admlra- tione repletus, nec ausus anra pertiaaci.ter r^niti, elevata manu benedixit ei. Sicque sancta illa anima disparens, speciem visibi{em; quam j^ssmftpsorat, secreiis invisibilibys restituit, Aitera vice buidam cx eisdem fratribuB yiam untversfie earnis ingfes- suro apparuit in visione innuonera maltitudo hbmi- num prope oratorium ejusdem ecc^iie, a4 fontem ({uemdam lucidissimum lavans vei^timiinta sua. ct in ipsa vinone dictum est ei, ((uia fons illcfons En- non (5) vocaretur, Qirod cum mdicasset abbati, in-

gHadii,admontem seternse beatitudinis feliciter ascen- d tellexit vir magnificus divinam pcr hoc consolationem

dit. Paucr post haec fluxerant dies, et venerabilis abbas ■* significari ; et ^_ .«»* *«.%. •. •« • _ _\. • i_

cum conventu fVatrom in labore positus, sicut rooris est, pausaadi dederat signuih, ipse qiioque psfurutum remotas ab afiis, meditatityni insistens, capuiio coo- pertns eaput sedebat: et ecce frateriile defunctus magna claritatis gloria perfusas repente coram ipso astitit, ita tamen ut magis in aere ferri quam in terra consistere vtderetur. Requisitus quomodo se haberet, vel qaaliter sibi esset, respondit : « Bene, optime Pater, bene mihi est^ bene sit et tibi, quia per doctrinam et sollicitudinem tuam lilius intermi- Bsbiiis gaudii liliuii ineomprehensibilis pacis Dei, quse exsuperat omn^m sensum, participium memi, pro qua adipiscemhi duros novi Ordiois nostri la- I>ore8 patienter et humiiiter siistinui. Et nunc^ juxla

Erseeeptam tuum redii, {jfrattam et misericordiam 'omini nostri lcsu Christi libi, Pater, el fi^atribus

mu\(iim qaictem jam tunc quidem dc proinission^» *^J^''^^ postea de extubitione Iseta- tus, eraitas egit Deo. Nam cum per coniiDuos qua- tuorcfecih^ annos pitientiam et fioem servorom suo- rum Dominus per tarias tribulatioiies et (nultam paupertatem probasset et fidfele^ ebs' invenisSet; quinto decimo demum a constitntione ^omus Ci- sterciensis anno» supradictas per^oaas eid ' mittendo visitayit illos Oriens ex aho. In ipsis etiam 4iebus in pratis vinefs, et agris cnrtibusqae eadem Bccle- sia crevit, nec religione decrevit.

CAPDT XVII.

D« eo qu0^btatm tikbasS^efkanks quwdem ss^reta noviiii sui per spirifwn propkeHat deprehmiit.

Puer Domioi Be^ardus, Chrae^vallepsis Bcclesifa! postmodum primus futttrus abbas, cum adhuc apud

tuis annontians . Qaia vero praeceperas n\ de statu n Cistercium novitius esset, solitos erat diebas sin- vestro vos certincare deberem, sciatis et omni ^ guli

serupulo dabietatis excluso, certum teneatis qudd* saneta et Deo phcens est vita et conversaiio vestra. Porro mcerorem qui de non relinquenda posteritate preeordia tua nhnium depascitur, quantochis a le repelle, et in jubilum et exsultationem spiritaalem evade, quoniam adhoc dicent filii sterilitatis in au- ribas tuis: Angustus est nobis locus. Fae sfafiufnf ut kabitare possimus {Isa. xlix). Ecce enim jam nanc ex hoe tempore magniffcaMt Dominus facere nobiscum, mittens nobis personas multaa^ inter ouas erunt ncbiles et liiterati viri plarfmi, qai ita aomam istam repfebunt, ut hinc tanquam examina apum sestuantia et redundamia eyokntes, plurimas mnndi partes penetrent; et de semine Domini be- nedieto, quod in hoc loco per gratiam ejus coaluit multiplices sattctarum animarum nmnipulos de

is pro anima matris sase septem poenitentiale' psaimos in sileotio dicere. Die yero quadam cum snpradictos psahnos post completorium in^oasset, omisit eos, per oblivionem nescio, an per semno- lentiam, antequam perdixisset; veniensque ad stra- (am suum^ guiete soporifera membra refecit, et so- Htam refectionem parenti non \mpendit. Abt)as vero per spiritum cpgnita negligentia, die postera con- venit eum, dicens. « Frater Bernard^, ubinam, quseso, illo^ psalmos tuos hettefna dre dimisistl, aut cai eos commendasti? » Quod audiens adole- scens, ut erat verecundus et timoratus erubuit, et caepit intrase miranJo cogitare etdicere: « Domine Deus, quomodo palam factum cst verbum istud, de quo mihi soli conscius eram ? » Et foteliigens a viro spirituali se esse deprehensam, procidit ad pe-

des ejus, negligentiam confitens atque indnlgent&m universfs mnndi partibus collectos coelestibus gra- q petens. Qua facile impetrala, curavit deinceps in nariis inferant. » ^ nujusmooi tam privatis quam pabtids observatio-

- His aaditis abbas sanctas gaudto et exsultatione nibus sollicitior inveniri, et quse consnlta ratiene repletuB divinte pietati gratias ex intimis meduUis cordis retulit, felici experimento probans quam ve- raciter Scriptura testatur quoniam non derelinquet Dominas spenmtes in. se (Psdl. ix et xvi). Parabat nuntius coelestis abire; sed sine benedictione Patris spiritiialis, quod mirum dictu est minime praesam- psil. Dixit itaque abbati : c Tempus est, domine Pa- ter, ut revertar ad eum qui me misit ; et propterea peto, ouatenus benedictlone lua me firmatum dimit- tas. « Gui stupens et pavens abbas respondit : « Quid est, quseso quod loquerisT Tude corruptione ad incorruptionem, de yanitate ad veritatem, de tenc- brls ad lucem, de morte ad vilam tran^isti; et a me, qui sub his omnibus adhuc miserabiliter gemo, bc- nedielionem petis ? lloc contra omnem jaris et ra- tionift intesritatem esse videtur. Ego pdtius e te de- beo bettedici ; et propterea obsecro, nt benedicas

^) SnMft vox est Hebraica.

servanda proposuissel, noo faeile transgredi.

CAPDT xnii.

Depisce 5. Stephano co^itus delato; et victu divini'

tm concmo.

Minaerat aliquando sangninem propter Christum

pauper abbas Stephanus, et propter inopiam doma%

cellerQrtus^ cui ex prsecepto Regulse paaperam et

infirmorum cura incumbebat, nil ad manum babe-

bat uode pauperi et infirmo abbati suo qualiter-

cunque lautius edalium praepararet. Bt sincera ehflf-»

ritate abbatem suum diligens discurrebat, si fortt

alicubi aliquid inveniret unde charitatcm, quee in-

tus ardebat, etiam foris ostenderet; cum ecce gran«

dis qusedam avts advolat, non mediocris quantita-

tis piscem ungufbus ferens : quem continuo coram

miranttam fyatrum oculis proiecit et recessit ; c(h>

piosam prsedam ceTlerario renD<)iieBa, unde abtMiVs

sui minutioni sufficienter provideret. Inatabat a\i-

lOtS

AODIT. AO LIBROS DB VFFA 8. BBRNAROI.

tot

anando sacroaaneta aolMniiitas Pentecostes, el 4 raveris, addueens eas lecam : cnm gaudio et pro-

in ipsa sacralisslma die Tix tanti paoea inveairi in f^m domo poteraat, qoi fratribua aofiScereDt.Tum vero fratres ▼ehementer exbilarati, tanquam si de ipsa paupertate sua» quam propter Deum sustind>ant, saginarentur, missam tantae so- lemnitatis cnm summa devotione in jubilo eor- dis cantare cceperunt; et ecce nondum finita misfl|t de promptuariis gratisB Dei largam be- nedictionem repente, unde non sperabatur, sibi transmissam cum multa gratiarum actione sosce- perunt. Inhis et similibus Wr Dei perpendens quam Yeradter Scriptura didt» quoniam ninil deest timentibtts Deum {PsaL xxxni), largitatem etiam miserationum Domini snper se et snper fratres suos rehementer admirans, magis ac magis in san- cta religione proficiebat, et beatae paupertatis an- gusliis gloriabatur, sicnt in omnibns divitiis.

CAPUT XK. De hujut sanfftf lAMmmii'^ kHmitHaU.

G«temm quam non sordns anditor sanctse Rje!- gulse fnerit (6), prsecipienlis ut sic atemus ad psal- letidum, nt mens noatra concordet Toci nostrse, ex eo quod snbdimut, liquebit. Mos erat ei ut, leefa coUatione, com eccfesiam intraret, ostium eeclesiae manu teneret, et digitis firmius, quasi pro signo premerett sicut solent homines signum aut nodum facere, (juatenus per hoc admoniti, me- morise arctius imprimant, quod oblivisci nohmt. Gumque hoc fre(|nenter faceret, quodam die unus de . fratribus, cui familiaritas ausum praebebat, in- t^rrogavit eum, cur hoc faceret. Gui Pater sanctus: « Qmnibus, inqniti cogitationibus, quas ex injunclo officio pro dispositione domus per diem admittere cpgor, dico, ut foris remaneant, nec prorsus in-

speritate reverteris ad nos. » Respondens autem frater, dixit : t Paratns sum^ domine Pater, m iuis jussionibus obsequar, si pretium dederis mihi ad lUa subsidia comparanda. » Gui venerandns ^bas in paupertate sua de misericodia Dei magnifice prsesumens, respondit: c Yere, firater, scias q[uia cum soUicitus et anxius quaererem unde necessiia- tibus fratrum nostrorum subvenirem, tres taolam denarii in tota domo ista reperti sunt. Hos si vo- lueris tolle ; religua vero qusecunque defneriat, tibi Domini nostri Jesn Ghrisii gratia providebit. Securos itaqae vadc, quia mittet Dominus angdum suum tecum, et prosperum faciet iter toum. > Pro-' fectus itaque frater. cum Yerzeliacum pervenisset, a quodam viro fideli et Umorato hospitio reoeptm est. Qni itineris ejus eansas et fratmm indi-

f;entias agpovisset, abiit in instanti ad quenuiam ocupletissimum hominem finitimum suum, qui desperate languens, ac pene iam moriens, focnltatea suas paapenteML erogabat. &uniqne Gistereiensium- monachorom, qnorom jam ia partibus illis san* ctitas celebris habebatnr, • tidlam iafifie penoriam indicasset, voeatus est ad domum ejus snpra dictus frater, tantamque pecuniae summam in eleemosyna ab ipso moriente recepit ut cuncta qoae ei ii^unxe- rat abhas sufficienter ex ea compararet. Aceepti» itaque tribns rbedb cum novem quadrigariis equis, oneravit atqne omavit eas cnnciis quae fratrom nsibns opportuna esse cogoovit : et ita qui vacnas venerat, secundum prophetiam abbatis plenos et gaudens ab snos remeavit. Gumaue Gistercio ap- propinquaret nnntium misit, qui abbati significaret ejus adventum pariter et provenlom. Quo audito venerabilis Pater exsultavit in Domino vehemenler et oonvocatis in unum fratribos ait : « Deus mise-'

gredi mecum praesumant, sed exspectent quousque r rationum Dominus, Deus miaerationum libere ac dicta prima hie eas inveniam. • Quod audiens frater V liberaliter cfiit. Yere nobiliter, vere eleganter egisti

iUe multum aedificatus est, nimirum intelligens sancti Patris conversationem commonem cseterorum ne^ligentiam transcendisse. Quantae vero humili- tatis fuerit hic vere pastor, non mercenarius,

?[uamque odio habuerit omnem fastum' superbiae, erula pastoralis ejus cum qua in fesiivis proces- MDiba& iocedere soLebat, satis indicat : quae usgue hodie in GisierQieoai secrslario^ ^b reverentiam tanti Patris conservata et in magna veneraliAne babita, non multum a commnnibus sustentatoriis, qvilHis senes et debiles innili fere soleni, distare vjd^etur. Hic est beatissimi Patris nosiri Bemardi iu sancta ' religione Pater, hic tam perfectus ma- gister perfectissimnm habere discipulum meruit, quorum doctrina et exemplis usqne hodie innumera captivitaUs vasa regi superbiae, id est diabolo, au-

nobiscum, Domine, procurator et pastor nosier, aperiens manum tuam et implens benedictione lua penuriam nostram. • Tunc ordinata processione, oecurrerunt obviam veoienti fratri nsqoe ad per- tam, ita nt abbas ipse procederet indutos vestilMia sacris com pastorali virga ministris praecedentibus eum cum cruce et aqua benedicta* Exceperunt ergo solemniteri et cum multa gratiarum actione elee- mosynam illam, non ut ab homine praestitam, sed tanquam eaatiltts misaant bencdictionem a Domino, et miserieordiam a Deo salotari soo. Porro vir isle prodens et spiritnalis, sicttt intelligi datnr in hac tam celebri sttsceptiooe beneficii filios soos tam praesentes quam posteros, admonere voloit^ ut hu* jus miraculi gratiam jogi meditatione retmerent, - atque ex eo discerent, in cunctis necessitatibus

feruntur. et Ghristo Dommo, vero regi homilitatis, n suis pia oonfidentia praesomere de misericordia

mcorporantor

CAPUT XX.

DeeofUodS* Stephanusfnisii fratremquemdam ad nundtnaSf sine pecwMy ut necessaria emeret, pra" dicens ei cumcta prospera futura.

Qoodam tempore dum doinus Gisterciensis ma- gna fttisset paupertate constricta, venerabilis abbas Stephanus vocavit unum ex fratribus suis; et loquens ad eum ia Spiritu Dd, dixit : « Vides, charissime frater, quia magna coarctati sumus inopia : et prope est ui fratres nostri fame et fri- gore caetensque molestiis periclitentur, nisi cis concite subveniatur. Yade ergo ad nundinas Yer- aelliaci, qnae proxime iastaht, et compares ibi qua- drigas tres, et earum singulis ternos equos fortes atque tractores, quibus maxime iodigemas ad onera noatra comportanda. Gumque quaarigas ilias pannis. et alimeotis, alilsqne rebns necesstmis one-

(0)S, Benedict. iaBeg, c. 49.

Dei, qni nunquam deserit sperantes in se, sed est semper pauperom suornm piissimus consolator, atque adjuter in opportunitatibus^ in tribulatione. Ab iiloergo dieet ddoceps, sicot m illa domo, lar- giente Domino, spiritoaha semper abundantt ita non defuerunt etuim temporalia bona, quamvis, juxta Ordinis instituta parcitas in omnibus obaer- vetur.

GAPDT XXI.

Quod EcclesiaCisterciensis ccsnobiain diversisepi- scopatibus fundavit ; et de institutionecapitulige- neralis et de privilegiot quod domnus aobas Ste^ pftimus cum coabbatibus suis a sede apostolica promeruit.

Postquam divina largiente gratia crescente nu- mero personarum in Qsterciensi Ecclesia, coepit jam mater multoram filiorum laetari, quem priuft diu sterilitatem suam moerendo doluerat; ccepit etiam vinea illa Domini Sabaoth longe lateque propagines suas emilterc, el in diversis locis

1017

BXORDIUH MA6NDM GISTBRd. — DIST. I.

10(8

diversisque regionibus civiiates refugii consti- tuerc, iit aui sauguinem aDimarum fudissent, ad ilias confugientes (DeuL xxi. Josue xx), per mortem summi Pontincis, qui per proprium san- guioem semel introivit in sancta, aeternam redem^ I>tionem {Bebr, ix), et exsilii sui perpetuam absolu- tionem invenire mererentur. Saoe abbalise, quas eadem Ecclesia in diversis episcopatibns ordinavit, tam larga potentique benediciione Domiai cresce- bant in dies^ ut at> illo tempore quo fundata est firmitas, quie est primogeniia filia domus Cister- densis, et pnlchre significatione nominis sui firmi- tatem et stabilitatem Ordinis jam tunc prsefigurabat, inter iUos qui de Gistericio specialiter sunt emissi, et csteros, qui ex eisdem sunt exorti^ infra octo annos duodecim coenobia constructa fuerint in- venta. Jucundo namqne satis spectaculo et in hoc beatiasimi Patris Benedicti imitatores exstitere, qni vitam et instituta ipsius toto conamine mentis 8Bmulari cupiebant, ut sicut ille statutis Patribus duodecim monasteria conslrogut, qiniMift-iMeccfpta Re^lse suse servanda tradidit ; sic et isti in reno- yatioae Orduus aemadmm eamdem Regulam duo- decim coenobia atatuerunt, quae in similitudinem duodecim apostolorum Christi Spiritus sancti gra- tia debriata, salutis poculum universo mundo pro-

Sinarent. Yerum, antequam abbatise Cistercienses orere inciperent, reverendissimus Pater Stepbanus cum eonsiiio fratrum suorum decretum, quod charta charitatis vocatur, Spiritn sancto inspiratus exarayit : in quo docemnr qualiter coenobia Ordinis nostri^ per diversas mundi partes propa^ta, diver- sis quoque linguis diversa, mirabiii cbaritatis connexione et hoooris in iuvicem exhibitione coo- glutinata, una Ecclesia, unus Ordo, unum denique in Christo eorpus efficiantur. Hoc vero decretum propierea chartam charitatis appellari censnit, quia ejus statutum omnis exactionis gravamen propul- sang, solam obaritatem et animarum salutem in divinis et hnoianis sequitur.

Inter csetera sane, que in charta charita- tis ob pacia eharitatisqtte custodiam diseipliiue et sacri Ordiniscensuram eonaervandam mirabilii pro- videntia beati viri fratrumque ipsius digesta sunt, hoc prsecipuum, et omni acceptione dignum inve- nitur, ut cuncti abbates Cisterciensis Ordinis se- mel per annum apud Cistercium convenientes, ge- nerale capitulum celebrent,. «t de totius^vite suse ordine ac indissolubili pace inter se custodienda diligentissime tracteot, quatenus tenor vivendi sse- pius replicatus ac divinanim Scripturarum aucto- ritate corroboratus, non facile tepere, sed per multa phtrimorum anoorum spatia possit vigere. Hac ergo ratione extunc uscjue ad haec tempora; reverendi Patres CistercieDsis Ordinis aemel per annum ma- trem suam visitant» yenende caj^itulnm eeiebrant ; et unctionem sancti Spiritus edocti, capitula quae in li- bro Diffinitionum plenius descripta contineatBr, tan- quam confecta ex diversis speciebus antidota saluti animarum prorsus necessaria per universam oongre- gationum nostrarum frateroitatem tenenda decer- nunt. GoDsiderans autem pius Pater Stepbanus, laiia nequaquam consulte absque sedis apostolicie auctoritate actitari» predecessoris quoque sui reli- giosum imitatus exemplum, cum conniventia co- abbatum et fratrum suorum Romam misit, a do- mino papa Calixto tunc sedis apostolicae pootifice supplidter petens quatenus ea quse ipse cum co- abbatibus et fralribus suis, ad roborandam mo- nastici Ordinis disciplinam statueret, apostolica auctoritate in perpetuum rata et incoovulsa fore deceroeret. Cujus petitioni summus pontifex cle- menter annuens, ad confirmationem Ordinis tale djicretum promulgavit.

CAPUT XXU.

Decretum Calixti papce^ Ordiniem Cisiereiensefh

con/irmanHs.

(7) c Galixtus episcopus, servus servprnm Dei, cbarissimis in Christi nliis, Stbphano ven^rabili Cistercieosis monasterii abbati, et ejus fratribhs, salutem et apostolicam benedictionem.

c Ad hoc inapostolicse sedisre^imen Dominodtspo- nente promoti conspicimur , ut ipso prsestante reli- gionem augere.et quse recte, atque ad salutem anima- rum statutasunt; nostri debeamus auctoritateofficii firmare. Idcirco, filii in Chrislo charissimi, pelitioni vcstrse charitate debita impertimur assensum, et religioni vestrae paterno congrstulantes affectii, Dei operi, quod ccepistis, manum nostrae confirmatio- nis apponimus. Siquidem assensu et deliberatione communi abbatum et fratrum monasteriorum ve- n strorum^ et episcoporum in qnorum parochiis ea* ^ dem iQonast^c^ aontinewtuy', qusedam de observa- tione Re^ulae beati Benedicti, et de aliis nonnuHis, quae Ordini veslro et loco necessaria videbantur, capitula statuistis : quse nimirum ad majp^em mo- nasterii quietem et religionis observantiam , * au-^ ctoritate sedis apostolicse petitis confiiimari . Nos ergo vestro profectui in Domiuo congratulaotes, capitula illa et constitutionem auctoritate apostoiica confirmamus ; et omnia in perpetuum rata perma- nere decrevimus, illod nominatim omnimodis pro- hibentes, ne abbas aliquis monachos veatros sioe regulari commendatione susdpiat. Interdicimus etiam ne guis conversos laicos vel professos ve- stros ad habitandum [forte habitum] sosdpere prsesumat . Si qua igitur ccclesiastica seecularisve persona nostrse huic confirmationi et vestrse con- stitutioni temeritate aliqua obviare prapsumpserit, r tanquam monasticae religionis et quietis pertuirbatrix, ^ auctoritate beatorum apostolorum Petn et Pauii, ct nostra, dooec satisEaciat, excommunicationis * gladio feriatur. Qui vero conservator, etstiterit, omnipo- tentis Dei, sancforumique apostoiorum ejuS; beno- dictionem consequatur. Amen. »

CAPUT xxm.

De eo quod beatus^Pater StephanusmM^ets^ mw* indignitatem per spirthm agnovHf etdls pretUfsa ^mort» ejns,

Cum autem beatus Pater Stepbanus offidnm sibi commissum secundum veram humiiitatis Domini nostri Jestt Christi Regulam strenue administras- set, longo confectus senio, ita ut caligarent oculi ejus, et videre non |>otest; cnram pastoralem' depo- suit, soli Deo et sibi per sacrse conremplationis

Dgustum vacare desiderana • Successit itaqne ei qui- dam indignus honore , nomine Wido • ^m donis exterioribua , ad intar sepulcri dealbati , non mediocriter potiens, interius erat putredine vitio- rum sordeoa. Cumque in ipso promotioois snae primordio fratrum professiones de more reciperet, idem Dei famulus Stephanua in spiritu vidit im- mundum spiritum ad illum venientem atque in ejus os ingredientem. Vix mensis praeterierat unos, et ecce» revelante Domino, denudata e^ impuritas ejus , et eradicata est mox de paradiso Dei planta- tio spuria, quam Pater coelestis non plantaverat. Instante vero tempore, ^uo emeritorum laborum senex in gaudium Domini soi introducendus, et de ultimo paupertatis loco quem secundum consilium Salv&toris in hoc mundo elegerat, ad summi patris- familias convivium ascensurus decumberet, conve- nerunt fratres : quidam etiam ex abbaiibus sui Or^ dinis, (]uorum nuraerus co tempore usque ad viginti excrevisse iraditur,ut amicum fidelem,et Patrem hu- raillimum repatriantem.devotissirois obaequila et pre-

(7) Calixlus n, electus anno 4 119.

\m

KDUn. AD LIBROS DK VlTi 8. BBBNARIH.

cibus proseqiiercntqr* Cumque in agonia conslitutus • morti approximarel, e<feperunl fratrcs inter se lo- * ftt6»te6 UHti meriiji h^mioein beatificare, dicentes eum secure pergcr^ jpiAS^ a4 Deum, qui tautum fructum in Ecclesla Dei temporibus suis fecisset. ^uo ille auclito,^ recollecto, prout poterat, spiritu, guasi increpantis Voce dixiC ad illos : « Tacete, fratres, tacetc. Quid 6st quod loquimini ? hi ve- ritate dieo vobis c^uia sicut trepidus et sollicitus ad Deum vado, quasi qui nuaquam aliquid boni fcce- rim. Nam et ai boni aliquid in me fuit, vel ei fru- ctus aliquis per parvftatem mearo provenire potuit cooperante gratia Dei, timeo valde et contremisco ne forte minus digne, minusve humiliter eamdem eraliam apud me delifiuerim. » Hoc ergo perfectae numilitatis scuto, quse^ in ore sOnabat et in corde vigebat, munitus, hommem ekuit, et omnia nequis- simi adversarii tela, quamvis ignca , quamvis sul- phurea potenter repeftens, aereas poteslates secu- n rus pertran!iiit, et ad portas paradisi coronandiis *' ascendit. Sacri corporis ejus eOTYi» juxla^ praede- cessoria ipsius reliquias venerabiliter conditae sunt, ut quibus in hac viia uous erat &piritus el una il- des, sit etiam in aeierna beatltudine non dispar glo-

ria^ Amen.

CAPUTXXir.

De vita et optimis moribus reverendissimi Fastradi

Cisterciensis abbatis^ Ea quae de SAncta convcrsatione sancti ac Deo di- lecti Faslradi Cislerciensrs abbatis sedificacione plo- na et uliliiati legentium nccommoda, rclif^osus aui- dam, el Veracis testimonii monachus Claravaltcn- sis conscripsit, qui etiam familiaritatem tanti viri habere mefiiit, Sed et nodnuita de senioribus Cla- raevallis administratione digna, sicut in Ubello ipsius digesta invenimus , huic operi nostro inseruimus, ul quae ilte sparsim et aliis narrationibus permisla r posuit, hic in ordinem redacta, et sibi similibus co- ^ pulata, elarius elucescant, et ad ulilitatcm legenlium magis proficiant. Sic 6rgo scribit : Vcnerabilis ac pise memoriae Pastradild, quondam Cisterciensis ab- Das, vir eximise sanctitatis, nobili^ quidem geoere, sed roorum eiegantia nobilior fuit. Qui liberalibus studiis non mediocriler initinluSt sacris tamen litte- ria, ardofitiori desiderk> aemper intesit, ita ut cum postmodufm sapieotla at «Me proficeret, eas prte oculis et manibus incessanter habnrel : et ne ad cnensam q)uidem, sine lectione divica discumbere veflet. Quod non fnodo faciebat In pfopria domo, verum eitam in scholls peregrtnando. Hic cum cs- set abbas Cunberonensis, decedente piae memori^e domnb Roberto, qui bcato fiernardo snccesserat ele- ctua est ad regimen Clarasvallis, Ad quam lamen eleciionem venire dissimulavit, quamvis ex nomine vocaretur, timens uiique ne hoc lili accideret, quod n semper aceidere vereDalur. Verumtamen antcquam ■* legati Clarsevallenses ad eum requirendum perve- nire potuissent, gafrula fama prievolante cognovit (^ia in ejus personam omnes unanimitcr convcnis- sent. Hoc ilaque rumore turbatus ct anxius, fugam arripuit, Veniensaue ad domum Yallis Sancli Petri,

3uoa est monasterium Ordjnis Carthusicnsis , per ies aliquot ibi latuit. Ubi cum die noctuque in oratione persisteret, factus est in mentis excessu. Et ecce apparuit ei in magna gloria Virgo puerpefa do- mina angelomm(8), portansin fnanibusRegem glo- rise parvulum guum Jesnm. Quam cum vidissnt, procidit ad pedes ejus, obsecrans ut sui miserere- tur. Cui bcaia YirgO respondit : « Quid turbaris. o homot» Et imponens m ulnas ipsius, volui alteri Simoni , nobilem iHam sarcinam quam gestabat, alt : « Accipe fllium meum, et serva illum. (9) •

(5) ^pp^ruit ei B. Virgo. Adhuc cernilur in Val- Hs S. Petri eCcIesia haec historia ih vilro depicta. (9) NoQ sunt haec verba auctoris libri : sed an-

1020

Quo facto sublata cst visio ab ocu/ ^. cius ; et redieas al seipsum, intcUexit, quoniam a Domino egressus est sermo, et quia vere tilii Dei et membri^ GbrisU esaent, qui ejus providentise conunittebantur.

Hac igitur laeta visione prsemonitus, jam non est ausus mtra recalcitrare, ne videretur ordiubtioni Dei velle resistere. Suscepto autem tam iosignis coenobii regimine, quam discretum, quam soluci- tum, quamquo benignissimnm pastorem exhibuerii se, Qon est nostrae simplicitatis exponere. Nam quemadmodum alios prsecellebat officio dignilalis, ita eiiam praecedebat rellgioois exemplo, et meriio sanctitatis. Caslus, pius et humilis^ mansuetus, atque modesius, super omnes, quoa m diebus cuus vidisse me memini. Parcimoniam vero, ut ait 'dle Se- verus de bealo Martino, non est necesse in eo lau- dare, cum adhuc in saeculo positus ita frugaliter VLxerit, ut non scbolasticus, »ed mooachus putarc- lur. Nam sicut ipse quibusdam intimis suis secrete innotuit, biennio ante conversionem suam, licet ap- taie noadum adultus, ila abstinenliae operam dedit, ut nnnquam voluerit pane saUem et aqua saiurar*. Carnium autem cdulium, quamvis in ipso tempore pcnc usque ad mortem aegrotabset. nunquam su- mere acquicvit. Jam vero monachus factus, quam sobric vivendo, inK> quam rigide abNtinendo, corpus in servitutem redegerit, supersedeo dicere, quia ut vcrum fatear, vehementior exstitit in hac prie. Sa- lis etenim illum super hujusmodi notavi : quippe qui pluribus annis cidem in mensa sua ministravi. Nam cum in scipso vitia carnis sine miseralioue persequcreiur, ipsi quoque miscrse cjlrni, ciii natu- ralitcr insuut, miuus quam oportebat, com}ia(i vide- batur. Caelerum in exieriori habitu el cultu, pro of- ficii sui dignitate quem humilis et quam lempcrans exstiteril, noc uno quod dicturus sum, facile ad- verlere erit. Quadam siquidem die cum ves^iarius monachus in lcciulo illius cucullam nescio an jdi- cam, qua ipsum indui vellet, solito meliu^culam ap- posuisset, increpavit eum Pater, audienle mc, et di- xit : « Quid est, dilecte mi frater, quoil facere cupis, ut a communione fratrum noslrorum me separes, et notabili habitu decolores? An quia abbatis nomine , censeor, propterea monachus esse non debeo ? Nun- quid idcirco conslilutus sum minister et seryus alio- rum, ut lautioribus epulis debeam saginari, et cul- lioribus vestibus ornari? Si ergo me diligis, si pa- cem ineam qua^ris, et prseceptis mei» obedire non despicis, precor atque praecipio, ne id amplius facere velis. Nam cum ego sim omnium minimus, et apud Dcum indignus, magnum mihi est, si communi om- mum victu atque vesiitu fuero honoratus. Ex quo enim assumplds sum ad re^men animarumj noc unum cat, quod prse cseteris timui semper et titDoo, ne occasione bujus administralionis pauperem vitam, quam professus sum, deseram, el monacbi pnemium perdam. >

' Hic itaque dilectus a Deo et hominibus, chari- smalum donis excellcnter adornatus, non solum verbo et exempto subditos informahat, verum eliam graiissima corporis habitudine mira devolione in- tuentes affidebat. Tanta siciuidem Spiritus Paraclet! gratia in ipsius vultu angelico radiabat, ut vix pos- sftl lid<-lium aliquis desiderabili ejus aspectu satia- ri, praesertim qui puritalem animi ejus, et singu- larem mansuetudinem cogitabant : quam in exle- riori homine, velut in proprio sigillo divinitus impressam esse cernebaut. His virlutum ornamcn- lis decoratus vir vencrandus, cum paslore vacarel Cisterciensis Ecclesia, quje est rr.ater omnium no- strum, abbates ei moi:achi qui eleclioni intererant, bono odore ejns allecti, pari voto, commuui con- silio, ipsum Cisterdensis coeoobii, ac toiius Ordi-

tiqutoris, quem hoc et aliis capituUs itldaeit loqnen- tem.

IMi

B&ORDIUM HAQNUH GISTBRC. -^' DI8T. h

im

nis Patreoi uuiversalem olegerunt. Quo regimine susccplo, oiAgQum, ul credimiis> in eo fruclum fe- cisset, jiisi peccatis nostris exigenlibus tam cito subtraetus fuissel. Sed ^uia ejus sanctissima vita diutus frui digQi non fuimOs, praecisa est velut a texente, dum adhuc ordirelur. Ipse vero consum- maius in hrevi, explevit tcmpora multa; placita enim erat Deo auima ejus, et angelico consortio digoa. De cujus felici transitu mox fuluro ciiidam de senioribus Claraevallis, beaiae videlicet memorise Petro Tolosano, de quo in consequentibus aliqua dicemus, facta est h^jusmddi revelatio. Videbat in visu noctis, et ecce in nubibus coeli Filius Dei, san- ctorum frequentia comitanie, de coelo adveniend et in ipso aere consistens, in throno glorise residcbat, et splendor ex eo procedens mundum illuminabat. Porro ad dexteram majestatls illius monumenlum quoddam gloriosissimum in aere suspensum appa- rebat : quod miro opere fabricatum inluentium oculos valde delectabat. At vero ante fores basilicae Clarsevallis muUitudo promiscui scxus innumerabi- lis a^sislebat, qui sursum erectis vultibus Regem gloriae Dominum noslrum Jesum Chrislum, ipsum- que mausoloum intente respiciebant. Praefatus au- tem monachus Petrus accedens ad eamdem turmam. de sepulcro illo, quod coram Don^ino apparebat coepit interrogare quid esset, aul quid significareL Tuo« unus ex eis respondit : « Sepulcrum istud de quo sciscitaris» scias esse cujusdano sancti viri de terra proxime assumendi, de culus transitti magna in partibus istis longe laleque desolatio erit, cujus eliam mors fulura est in conspectu Dominl pre- tiosa et in conspectu hominum prs^clara, » f rans- acta autcm visione, senior qui vlderat eam, coepit de ea cogitando turbari et hioestus esse. In crn- stino aulem cum eum vidissem obbubilato vultu, animi dolenlis ibdicia prsetendentem, seidcitatus sum ab eo moestitudinis ipstus causam. Cilhique rogatus multum, tandem exposilisset itiihi per ordi- nem visionem quam viderat, egp sciens illum muIlA gratia praediium, magnis consoiationibus a DominO frequeDicr honoratum, cogilavi et credldi quia ver- bum quod vidcrai homO tam sanctus tamquo per- fecttts non poierat omnino non impleri.

Evolutis autem postea diebns ' circiteir vigtntt, ecce repente perculit aures noslras de inopmato ejusdem sanctissimi abbatis Obltu romor tristlssi- mns : quo tristiorem a muUis^ retfo diebus in teih- porc illo accidisse non credimus, neque in partibus isiis, negue in universo OntioeCisterdensi. Yerum- tamen, juxta ptaedictae revelationis modum, mors illius, ut vere confidimus, in conspectu Domini exstitit pretiosa, et in conspectu hominum eelebris atque praeclara. Nam cum Parisliis pro fi^dtiis monasteril ac totius Ordiuis sui domino papae Alexandro assisterel, correptus aegritudine lecto decubuU, et infra quintum diem saneto fide qui^vit. Huic autem decedenti tota Romanae curise dignitas astitit, ita ut ipse quoque domnus papa pro^rii^ illum manibus inungens atque apostohca benedi-, ctione communiens, magno pietatis affectu morienti compateretur et mortuo congratularetur. Et non solum apostolicus, verum eiiam piissimus Franco- rum rex Ludovicus, qui et ipse praesens erat cum saa curiai planctu maguo sancttssimam yiruOi quasi palrem oharissimum planxit, multasque super eum lacrymas fudit. Tandem sacrum corpus ejus Cisiercium reiatum est, magnaque aevotione tumu- laturn. Constat crgo quia felix consummatio sancti Patris, ipsaque darUas Celeberrimi funeris desi- gnata faerit evidenter, ia spiendore iliius pretioai8«- sinu et coram Deo positi monumenti. Aliam quo- Que de eodem Patre piissimo visionem breviter re- fero, de qua, quamvis incertum habeam quis eam vderit, «ertum Mimen habeo qaod eim a pluribaf et pluries audisse me contigit. Ferunt in regUMe

esset in Anglia, vidit in spiritu maxiniem ctuem*^ dam angelum de coelo tfansmissum , maximam tli- hilominus animam quamdam de terra assumentem, et eam cum ingenli gaudio secum ad astra fereti- tem. Poslmodum vero cum hic de quo loauimur, beatus Fastradus abbas exiret a cOrpor^, eadem die vldU ille <^ui gut)ra, eumdem afig6lum ad terras de- scendeiUem, ^ssiimptatnque et ea duamdahi ani- math ad eoeii fasligia subl^vantem. ^ QUde, qtfamvia magiia atque praedlara videreifir, priOris trtmen ma- ffnitudini mlnimc s^qtliparabAtar. Haec dO b^^ti^simi Patrig cOnversatiohe, pfetlo^a quoque moffe ejus ^uccincta f elatiohe dis^ei^tf), nOn ut illius Vitam et operfl, c|U8e utique fnagna Stint, et meam Omnino parvitatem excederilia, siylo compfphcndefe cudctA A intenderem, sed ul ea soUimmodo auffi vfel mihi " soli, vel paucis mectirti ilota esse sciebam, Iltlera- rum monuiuentis iradiUt) notl perirent.

QAPUT XXV.

De mirahiU donv^UoiU ddmhl Aleaandti CUter-

ciensis dbbtttts,

(Vlde Stipfi 8. Bernardi Vitaifl prifnain, lib. rii. ht\jus voluitiinis col. 431 .)

CAPDT XXVI-

IHre^elatione, guambeattt$ Chfistianut m$naehus de domnc abbate Rainardo Ht Qistereimii eon- yentu tMere meruit»

Raiiiardus Vir Venerahdus, Ouondam abbas Cis-

tefcii, audiens famam l>eati Chfistlani monftehi, vi^

i*utn tam sandum allottdi (iupiebat. Scripsit itaquO

domno abbatt de Bleemosvna, sub ctijus cura idem

r dombus Chritftltthtis efat, quatentis ipkum ftibi cum

^ teVefetitia tran^mltteret. Qtil aOdto tinod^ fraifibus,

quem ad hot idoneutti ^sse sciebat, euflldem Dei

lamtilum ipsi couifnendavU ut, sietit 6ib! prmsepttitn

fuerai, ad domurti Glslcrdehsem ducefetttr. Dumvcfo

quadam dle iter agnfent, et set;undtim spstimatfonem

temporis fegularem horam fiextarh simul ditts^etlt,

retraxit se moriachus qtii dtim vifo Dei Ibal, !ti par-

tem, ut horam de Domina nOstra seereio sin|ftiU per

se p^alterent qtila nondutn data efst lieeotla heflis

de beala Vifginc public^ tWntftridi (iO). Vir autem

bOmibl dtihi solris f^necederet, stibito iri ekeessum

mentis raplus est et stiI1antil)us lacrymas ocuUs,

ftieie qnoque adeceiam ereeta, m dtversa-ouiabftt,

ita ut equo quo vehebatur vix bsereret. Quod mona-

chus alter cernens, licet muitum timeret ne forte

de equo Iftberetur^ tamen dans honorem Deo, non

(Ir^sufilpslt pfo^itis accedere, sed patienter exspe-

n ctabat, quem res exitum hal)itura foret. Cumque post

** modicum senior ad se reversus fuisset, socius iti-

heris e]tis feverenter aeeederis, ccapti horttilltef pe*

tere quatenus si aliquid ad honorem Dei et ad aedi-

ficationem proximi pertinens vidisset, sibi pandere

dignaretur. Tum Domini famulus hilari vnllu re-

spondit : « Frater mi dilecte, quanam, rogo, parte

sita est domns Cisterciensis? » Et cam nunquam Cis-

terdum vidisset, nec unauani viam, qua iliuc itur,

ambulasset ; in dlrectam ()fotento manu ad illam

plaMm toli, ubi ipsum coBnobiam silam eat, dixit :

c Nonne e% bae pRrte? i Camqae raonaehus admi-

rans dioeret : c Etiam, saacte Pater ; » ille in jubi-

lum corde et or^ erumpens. c 0 beali, inquit, fra-

tres qui Cistercii habitant! 0 quam bealus et sacer

ille conventus, qui Doiilino tftm sincere quam de-

volft die noctuqne deservire eonteiidill > Btoonven-

sus ad monftchum : « Modo» ailf cum,sicat vidisti, in

(10) Notandtis mos recitandi horas B. Virginis, prima qaidrai prifftliait IMsl^ i>^ ohoro^ ei pu-

1023

ADDIT. AD LIBROS DB YITA S. BBftMARDl.

m\

exeessom menlis Tausdem, raptua sum in spiritu a Gistereiam ; et vidi conveDtum monachorum in '' cboro in ordine sao stantem multa claritate perfu* sum, landea Deo devotissime persolventem. Supra eumdem vero conventom viai alium conventum sanctorum angelorum eodem ordine siantium, qui etiam multo niflgoria luminis daritale radiantes, fra- trum devoiioni conpatnlari videbantur. Porro in auperiori illo cboro vidi domnum abbatem quasi in stalk) auo stantem; qui et i|»e competenti gloria cirennMlatus magnie lucis radios emittebat. > unm- que fraier iile quaereret, utrumnam vidisset domnum abbatem pari cum aagelis claritaie refulgentem, respondit senior : « Scm debes qaia in hac mortali et corraptibili vita quantomcanaue quis proficiat, non polerit pari cum sanctis angelis elaritatis gloria vesiiri. > Audiens htec frater ule muUum aBoifica- tus est, et indubitanier agnovit domoum abbatem B Cisterciensem magni apud Denm mariti esse.

CAPtmCXTn:

• •■

De visione per pMtn conversus ed damnui Joannes quandam monachui Ciiterciensiif poitea episco^ pui ValenHnas EccUiiag.

Vir vite venerabilis Joannea episcopus, qoi de Ordine Cisterciensi assumptas, valentinam satis strenue rexit Jioclesiam, dum adbuc esset siBcalaris, proposnit in animo suo vanitatem ssBculi abjieere, et nabitu religionis ac«epto servire Doroino in Ordine ei in domo Cisterdensi. CuHUjue hoc ouod salubri-* ter proposoerat per negligentiam dinerret, ooepit panlatim in mcnte ipsius fervor ille bon» intenlio- ttis lepescere. Interim vero profectns est ad sanetum Jaec^nm oraiionis gcatia. Qni cum ab illa peregri- m natione regressus futssot in domom soam, eadem ^ nocte apparuit ei per viaioQem Dominus Jesus Chri- stus cum beatis aposlolissuisPetroet Jacoilo« Porro beatus Jaeobus hbmm qaemdam babebat pulcher- rimum» qaem et apertam coram Domino lenebat, in quo ejasdem clenci nomen erat deseriptum. Et ait Dominos ad sanoiam Petrum : c Dele nomen ejas de libro meo, qooiuam reailivit a proposito suo» » Ao- eedens aotem beatus Jacobiis ad Dominnm, ail : ff Obseero, Domine, paree Uli, quiaperefrinus meus eat, jaMqne sisi|MaBa corrigere fsstinabit. > Cum- qoe prsBdictuft «lericM pavens etlraaHna boc ipsum affirraando promitleret, DomiDus ait 9 « Bl

inde secoram fadet ? » Respondit bealits Jaeobus : « Domiae, ego fidejussor illius bum. » Evigilaos au- tem idem clericus, dnm secum ista miraretur, ite- rum oddormiens vidit eamdem visionem. Gumque beatus Petrns supradictam librum teneret apertum coram Domino, m loco nbi fuerat nomfn clerici exaratum apparoit hujusmodi inscriptio : Murenulat aureai faoiemui Hln^ vemUculatai argento (Cant.i), Transacta vero viBione expergefaclns» et ffraiiam Dei vocantem se toto animo secutus, relicus uni- versis mundi vanitatibus, ad domum Cisterciensem festinanter aecessit ; tbique probatus et fidelia in- ventus, monacbicum habitam aaaeepit. In qua etiam domo religione et sapieotia profioiens, factus est postmodom abbas Bonevallis. inde vero atsum- ptus est ctiam ad episcopatum Valentinae nrbis; quem per annos plunmos strenoe regens, multas ibi adversitates pro defensione justitisB toleravit. Attendaot, quseso, istud, qoi boni aliquid propo- nunt lacere, et ad effectum perducere negliguot, qui nullo m reatu constringi putant, ai bonum, quod facere proposueraot, non solvant, danmnodo non voveant ; cum immife^ie B-Gregorios doooat (1 i ) qnia, si quis in minori bono constiiutus majaa ali- quod bonnm facere proponat, iam sibi minus bo- num illicitam fecit ; et st non solvat quod proposoit,

rimvis in oculis hominum in minori bono stare yi- tur, jam tamen in oculis omnia cementis Dei a roajori bono ceci<tit, qui non solom operom, Torum etiam cogitationum et intentionom cordia ludez venturus est. Cerie iste servns de quo loqutmar, nuUum votam fecisse scitur, sed tintum quod sim- pUdter propoauerat, per negiigentiam distulisse ; et tamen subtillisimus ifle scrutator cordium boc ita pmsavit, ut cum de libro vitse deieri jussisset, nisi bonum qaod menle conceperat quantocius effectoi mancipare curasset. Hec pauca, quie de virtatibus revenmdissimorum Patnim Cistereiensis coenobii ad noslram notitiam pervenire potuerunt, fideli rela- tione perstrinximas ; certiasime sdentes qnod sao- dissima domna illa perfectis, et in omni religione consnmmatis viris claraerit; ad qaorum virtutos io- vesiigandas parvitatem noslram minas idoneam fuisse profllemur.

(il) Gregor. hom. 3 in Ezechiel, in fine, et rofertur, 17» p. 1. c. Qui hona*

DISTINCTIO SECUNDA

De virtutibus et miracuUs B, Patris noBtri Bernardi primi ClaradvaUis abbatis, et quorumdain

ejus successorum.

CAPUT PRIMUM. D

De viiione qua monachui deftmctuij S. Bemardo apparenif ei fauita prmiixit.

(Vide sapra S. Bemardi Yitam primjam, lib. yu, hojus volum. col. 415.)

CAPDT U. De fratre defimeto ope S. Bemardi e purgatorio

erepte (12).

(Yide ibid., col. 416.)

(12) Defandas, qui hic traditus didtur diabolo, in pnrgaiorio foit, alioqui liberari non potoiaset ;

CAPDT III,

Saneto viii angeli adnotantei ea quce sinquU mo-

nachi in choro orahant.

(Yideibid.,eol.417.)

CAPUT IV.

Videt ionetui angeloi chorumexcita/ntei^ d»m cane- retur caniicum, Te Denm.

(Vide ibid., cd. 418.)

pald er|o animas porgatorii a daBmone cm* oiari.

1025

BXORDnM MA6N0H GISTBR& — DIST. U.

\m

CAPUT V.

Saneiui settiiens in spiriiuqnoidamr^io timore furbari^ mugnifice eos comolatur,

y ide Mpra S. Beniardi Yitam primam, lib. tii, bujQs Tolam. eol. 418.

CAPUT VI.

Monaekiu ineredulus communicare in fide B. viri

justuSf ad fidem redudtur (13).

(Yide ibid., eol. 419.)

CAPUT VU.

Yisa aUquando Christi crueifiasi imaga S. Bemar^

d»m orantem amplecti (14).

(Yide ibid.» col. 419.)

CAPUT VUi.

5. Bemardusmonacko epilepsia laboranti impetrat^

ne improvisus ea tangatur.

(Yide iMd., col. 420.)

CAPUT IX. ^

PreectpU sanctus moribundo^ ne ante^mgilias dece-

dat^xui iUeobedit\ '

(Videibid:)

CAPUT X. Rxasdiedt 5. Berfkurdus Guidonem fratrem nonmori-

turum in Claravalle.

(Vide ibid., coi. 481.)

CAPCT XI.

5. Bemardus Romx agens, mirabiliter visitat tti

spiritu (Uaramvallem.

(Videibid.)

CAPUT XU.

Iterwn visUanf sanctus in spiritu ClaramwMem

videt omnia quas ibi aguntur.

(Vide ibtd., col. 432,)

CAPUT XUL

Multi litterati focfymti et sermonibus S. Bemardi conversi, mundo vale <Hcunt.

(Vide ibid., eol. 4S3.)

CAPUT XIV. Praediciio S*Bemardi defuibusdam novitUs mtro-

biliter tmpleta.

(Vide ibid., ool. 416.)

CAPUTXV:

5. Bemardus latronem eripit ab imminenti morie^

et religiosa veste donat.

(Vide ibid.)

CAPUT XVI.

CUns Me4iolanensis vidisse se 5. Bemardum inter

apostolos palam fatetur.

(Vide ibid., col. 426.)

CAPUT XVIL

Prudenter respondet sanctus hasretieo, de collo equi

ipsius eum suggiUanti.

(Vide ibid., coj. 427.)

CAPUT XYHI.

Cofcus illuminatur : unde Catholtd eonfirmaniurt hasretici confuniduntur. HumiUtds quoque sancH Patris commendatur.

(Vide ibid.» coL 428.)

(13) Monachus, de qao hic sermo, fait serapnio ct iuvoluQtaria incertimdioe vexatus : alioqui non jussissel cum saoctus communicare, nec se dixisset monaclius scirt*, so in iDfcrnum, co quod non cre- derel/ descensurum.

I^ GAPUT XIX.

De mortuo quem beatus Bemardus suseitavit*^.. (Vide ibld.. eol. 480.)

CAPUT XX.

I>e obitu beatissimi Bemardi aMnUis. (Vide ibid.» col. Ul,)

CAPUT XXI. De domno Boberto secundo ClarasvalHs abbate.

Suecesait beatiaaimo Patri Bemardo in reffimine ClarssyaUensis ooenobii domnns Robertua aboas de Duttis, cujna prelationem. sez vel «eptem annisi anlequam ipsa promotio neret, Dominus revelare dignitins est. Com enim ante tanti temporJLs 8pa« tinm dao de fhitribui Clarmvallia de feliobua acii^ bus dilecii abbatia sui Bernardi coiloquer^ntar : « Scisne, ait unoe ad aiterum, (JinaQtum temporis

B iete Paler noeter adhuc victaruB ait? » Altero v^ ic neacire reapondeaie : « . Ego acio, inquU» <|Bpd aex vel septem annos vieturqa est, et qaia domnus Eobertua^ qet hodie est abbas de Dunis, in btiyus monasterii r^mine suecedere debeU » Quod ubi Deo donante faotom est, iden religioius abbas pa* storalem euiam canto humilias ezercuit, quanto se inferiorem meritia prssdecessori sno judicavit. Quan- to enim eminentiores pensabit virtates illius ^ui proiMMiserat, tanlo in se magis despiciebat qmd- quid l>oni facere poterat. Sicqoe feotum esl.at^ cum mapnr rali^iMis speciem daret ; eomoaratione ta- men moliona, in oculis suis propria sibi vila vile- sceret. Hujus: venerabilis abbatis lem|K>ribn8 erat in monasierio QanBvattis religiosiis quidam.mona- chus ,qui vidit gloriosam quamdam visionem» quam ad eeBiolationem hnmilis sae Ciarevallenns faii^- \m Domittus ostendere dignatos est. Verom frater

C ilie ^ eamdem visionem vidcre meroit, utrajn dormitans^ an plene vijfitans eam viderit incertum habet ; mi^ amem vigilans et in exsl^in raptns vidisse se eredslL Igitur seconda feria Pascbse, cum esiot ad vigiHas in choro Clarsevallensi» facta est soper eum ibi manus Domini. fit ecce sursum in aere contra medium chori apparuit ei dextera re* fulgens aiqae glorioea, quas praseotem familiam in psalmis et hymnis et canticis spiritualibus jsancto nomini suo confiientemt. benedixit^ el vivificVHcrmys signacttl«m~MBef :ac secwul* ilonfo tradu sup^r Mm kDpressit. Spiritus autem r^svelans mysteria loqnebatur in oonle videntis biec atque dvcebat: c Mlud est brachinm, Dominantis, htec nst dextera Omnipotentis. » Eadem itaque die conversus esl ibi vir nobilissimus Andreas Virdonensls archidia- conus,, qai cauM orstionis illac advenerat^ nec ta- men aliquod ad presens conversionis propositum,

0 habebat, Sed cnm orauonum suffragia petiiurus, eapitolam fratrom introiisset, videns sancte illias mulliUitf aii. ordinom, et velot aogelicam eonversa- tionem, oompanctus est vehemenleri et insilienie in se Spirilu Domini mulatus est in vinmi alterum. Tamo namque fervore mundum deseruit^ ui ne ad horam ouidemf vel pro amids salutandis, vel pro domo rebusqne disponendis ad saoa remearet, sed incontinenti omnia, rumpendo magis quam solvenr do, reliqnit, ut Cbristo eitius adhaererel. Ut autem gemina crucis impressio evidentius appareret, alius clericoa, Gaafridus nomine, cum eo se readidil, genere qiddem humiliory sed probitate morum et generosa conversione forsitan non inferior.

Ambo igitur intrantes. ambo simal in Ordine perseverantes, bonam miutiam miUtaronl ; jamqnc

(14) Quod de Cbristo viso amplecti S. Bemardum dicitur, non contigtt Moris, nt vulgo creditur : cuni lioc coenobium focrit fuodatum sub mortem saadi Patris.

i027

XDDIT: AD LIBtlOS D& VltA 8. hfmNAAtH

IMI

consttmmato cortamitie ben^dietionis seleraae par- A ticHMft MUilttJii. Farn» pisfiiliis Awlrm «tflta m novitate conversioBJs aw taaUni«olii sustinuit, scd dextera Goelestis, qum benedictipnem dederat, enm in omnibus illsesum consenravH. Erat enim quasi tenerriratts ligni wmieulQs, inoliia •! ^flicatus nimis, ut tanto gloriosius iii <• dextera Domini triumpbaret, quantg igfirmivs erat vasculuiu, in quQ yirtuiem operabatur. Cum enim teneritudinem pristininse convcrsationls segre dedisceret, et noviter mehoale laboren nimis arduain r«patarM^ enfila- vit. iit Lot, quia egraasiis de fiedomis boq piastt animam eiiam in moBU salvare. Unde el proposuii ad atiqtem Mmissioris •bsarvaoiiiB OrdiMm d«" etinara. Qttod aum spirituali Pairi suo veaerabili RoberU) ]am sttpius ittdieafisct* at iMUa •alataribui moiiiUa ab hac intaatioiie padem aiiqaaadiu eobi* ftmissot, tandam una die vieius a posiilaoimitala spiritas et tempeatate, danuniiafil ei qoia qoq po* g terai ampUas sostioere. Tuao Mm praeibiis s« ° Uandiiiis miilUt aasaf 114 •k «a at sibi ipsi viw £a* eeriSt, et usqoe ad dlam lertiam patientiom Hairat> Qoo taiidem vix impetrato« oapitulttm fraAnim iQ<- gresaiia, oraAioaam oonvaaitim ad ikum laeanr f»ni eo iofltituit. Ipsa aiiam pias Patsr tato mealis aoBisu coaversos ad Domiaum, ^votAssimJi preeibua ora* bat ut ovicttlam, quom diabolos rapera «oaabaiur« Domiuns sua misarioardis eooaervare diguaretur, fiadem itaqua dia, cam idea oovitiaa ad manaam aecederet, pieerum odaiiam apfMiailum raparil« qaod fenua ieipiminis ita prm eseiaria omoibMs fa- atidire aolebat, ut etiam nauiaaai ai pnaaemiret ia- terdum. icitnitus vero pnlmeatam auod aimium ai>* horrebat, ooatarbatua est, at vix, fame eompelleAta ttt aiiqttid aamaret, raliictaaii alomaeba isefaaadera poterat. Et, e Deas booe, qoam divas as ia iniseri-» cordta teueris et delicatis morem fartos« nt ia il omttibos oansiiiom volootatfts tam adimplsaiar» et ^ sanetum aoroen tuum glorifieetari Pmtoius varo novltitts, «ttti cilNim sibi insisum vik iauuitar f u* atare ompisaat, miralalem lymoidem aenait aaaivila* tem^ tla ut eamium vel piscium eaam •aaarts iliius prffistantla viocarat. Quod obi ^eprabeoait, arrapto prottoos oocbleari eatinam ppopiua adiiMmt<| obli* tas^ae oareimonisB, caatioaem iegumioiB voravit tteqoe ad tendum. Inter adeBdom autem digitum 10 os freqttentar mittel>at, axiaciiaaaa se deBrSwD* dere paase eremia iardi, io qoa legttmeo ibad ffi* xoffl ease puubat. Fimta anlem refeotiooe faaiioaa- ter abbatem adiit, sallicite porquireaa atrvmaam prseeejpisiet pulmemum tllad sagiaaro, vel qaavis alia pinguedine propter ipsum ex ioduatria condiriL iMo vero oeranle, eonventt aaot etiam suparhof) pttlmentarii fttne et ipsi proteilaii auoi io veritaie* oill Hi 00 pneier sal et aqoam apposuisae. Ooo au* m dito, neopbyttts ilie diviose oirca ae visitationis Uii* ^ raculttm Imtos adrertit, et f ratiaa ageas Dao, deia' eepa a |M*opoaito Ordioe moveri ooo potoit Gumque rasf 00 Dei munere aecaada et tarlia 4ie, ei raulto pNOstea tempare, prssdseiam saavtiaiem ia «iuamodi dbariis persamiret, mafistraiaodaoa ex|Mciantiadidi<- eit qttis poteos est DammaSfeam valuerit, ad coosola^ ttonem servomm aaariMn asmdemaaporis gmiiam eooterre lefumiaiboa at oleribas quam earnibus ei pieeibas indidit. Uude et ssepe diealiai quia magis ounc deloeiabatur io cooiestiooe piaorum et olerura, quam aibiea comesiiaoe ai4ilittra et vaoatioaun.

CAPUTXXii 00 fmitref fnl afasiasimm €iu§nsdmm mimti^kiin

sptytfti ff^mdUj €i e&m dmm$Q Bobm^ MaH

prwdixit,

Sed quouiam jucuodura saiis excmpluuii de hls duobus athlelis Cliiibli retulimus ad iucitauduin teueros et delicalos, nc convcrsiouem rcfugiaut, quoniam non est invalida manus Domini ad tenea- dum, roborandum el contirmandum in sacro Or-

dine, quantumlibet ^alifiOiQi» nunc triste nimis eiaraplumda aiiis duobus subjicimua» qui, susce-' pto religioois balNtu, redieroQt retro post SatuDam, ne (orte quis sanpio Ordini incprporaius, continuo securitalem sibi promittai, cum tunc primum ma- nus ad fortia mittcre dobeat, et, nisi legitime cer- taverit, coronam propDsitim minime conseqnatur. Quidam da senioribua GiarflsvaUaaaibuSf Cuillel- mus nomina, relifiana pariiar e| aeta(a provecius, quem etiam domous RobertUS ai)bas ob ipsius sanctitatem plurimum venerabatur, premenie cor- poris molestia qnadam vico in infirmitorio decum- bebat. Noete vtea ooadam post MatulNHia^ quie- scentibus csetaris ionrmia^ ipaa^ aicut drai ferven- tissimus, more solito vigilabat at orabat in lecio. Et ecce per ostium intirmilorii daemonium intrans, oculis eius manifesls apparuit In vestita et vullu forairaiifle mulleria, quss eoram ao traoiiaoit air« cuibat oberraos ti quasi aliquam qtuereos. £ral autem iu medio damua lampas aceepsa : quae co- piose refulgens, petujantes iUius monstri moius et gestas laacivos aperle videri faciebat. ibat arfo

f»haDtastica meretrix obtttitt gyrovago eooeta par- ustrans et singttlonim peoa ieeiulos explorans, quis dormiret, quis viftiarti» diiigeotius investi- gans; si quem rorte de suis ibidem sgnoscerel si quis blandienti ac lenocinanti consentiendo occur- reret, illum cito praeteriens, hune morosiaa in- tuens, istum de longe^ risitans, illi magis appro- pians : manus quoqae ioterdam ttsqoe ad ora quic- scentium moUiter appiicans. Nibil iniactum, nii in- discussum relinquere volebat ; et quod per sugges- tionem semper iotcrius acUtat, hoc permitiente Domino ad admonitionem nostram, in ocnlis spi- ritualis illius viri visibiliter oxercebat. Tandem vero quem qoaercbai offisndens, sistitur ante le- ciunu firat autem juYcnis monscbus, et ooviter ino- nachizaius. Tunc illa procaci manu injecia a partc capitis opertorium parumper amovit, et tactu leoi pulsilans dormientem, clara voce sicait : c 0 homo • lusensate, quid hic habes faoere ? Surge celeritcr, el ■aqnari me ; at dio aiiam socio tuo, ui axeat posi te. Ego autam foria ad Jaoaam prsestolabor vos. » Uoc itaquedicto, pervicax belluafestinanter reces- sit, et per ostium quo intraverat, exiit. Expesge- Cactus vero juvenis resadit in lecto, et frontem ma- oiboa frieaos bue iUucfaa respioiebat soira cupieos quis eum excitassat. Qui ettm aeminem cerneret, capite ilerum reeliaato obdormivit, sed non in Do- mino. Mane igitur facto, vir Dei qui talia viderat, abbati suo, piae videlieet memoriae domno Roberto, rei gestse ordibem intimai. H^a vera tanquam bo* nus pastor sollieitus, ne aliquam da sibi credilis ovibus perderet, juvenem sttper cogilationibus suis secrelius convenit, diligenuus admonct, cautius instruit; accepilque ab eo responsum, quod nuih turpi cogitatione aliquatenus puisaretur, verum ad perseverantiam propositi sui voluntate firmissiuia traheretur ; sed menlita est iniquitas sibi (Psal, xxvi). Erat enim cordi ejuSf prsesidente diabolo, confessionis aditus obstruclus, ne per poeniientiai portam, venia salutaris ingrederetur. Cum crgo abbas praedicto viro Dei Juvenis respousum insi- nuasset, ille respondit. c Exspectaie paulisper ; et ex facti fine probabilis venim esse quod dixi. » Quid multa ? Non multi fluxerant dies, et ecce juvenis iUe libidinum furiis agitatus, immemor tremendi judieii Dei, professionis vinculum rnpit, et ad vo- mitum sseculi reversus, ap6.staia vilis efficilur : et sic dcmum phantasticae iUius meretricis scductiouc deprchcndilur. I^orro socius illc qucui secum edu- cere jussus fucrut, ipse cum co novilius cxstiteral, et sacruui habiluui, licet frustru, cum eo susce|»<*- rat. Qui ad aliam Irausmissus domum, cum uudis- set socium suum jugum Ordinis abjecisse, tunc cl ipse rapto prolessionis vinculo, cum eo apostatare

1029

non distuhu Vnie pat^ter inuotjiit quod spirltus fornicaiioois ille, qul secundum jprophetam suflial pmnas in fomace (Isa. Liv), viruleDias camalis voluptatfs deleciationes in cordibus eorum accen- dera^ et per hoc utrosque seduxerat, Cujus inextri- cabifes nequitiae nexus, quoniam, secundum sen- tenliam beaii Job, nervi testiculorum ejufi perplexi sunt {Joh.TiL), longe faciat ab infirmis servuUs suls omnipotens et misericors Dominus.

CAPOT XXUI. De jmcimda vitwne, pum dommis ubbms Rob&rttu m 0bitu evfUidamBpiritiMUt piri vidit. Qnidam ds spiriiailibuB filiis refyerandisaiiBi P*t tiift Roberti, cain mm aagustam et afduaiii, qjtm d^tU ad vium» ifideclindbilt etudio ettCQrriaset, taodem piaooit Domiao iaboribus ejus fiuem impo^ nore, ut in pa«6 in idipsiim obdormiens jrequesce^ reu Gomqiio jam insiaret bora, ifiit de oiuadi hu- j«s stadio evocandus, ei ad ceeleate bravium essei luvitandva* donmas abbas cum eeterts frairibua gratta cniietia in leetulo suo ooUocaverat Et ecee sQ|ior Domini irrait 6tt|Mr eam, vidilqiM 4n somnie duos puloberrimos adoieaeentes, vulta et babita ia<* signitor rekcenCes, cmi quasi iiJia, rosas et viQlas, as diverat ^eneris flores in ehoro GtersvalleBsi oo- piose spargebafii, ita nt pavimeDlum omne pictom) ae variiB celoribus veunstatum esse videretur. Quo viae niraias est valde, ei quasi sbnpiicitatem Or- dinia aelans, dixit ad eos : « Quid vobts vkum est« o boni juvenes, contra oonsneti!«iiDen aoslram pavi» mentum hoc floribns stemere, et monasterio aostit) hujusmodi noviutem iaducere? » Uli vero dixerunt ad eiMi : < Noli ista miimri, neqae BMAesins nobts sis in hac ezseoaiione oflidiaostri, quoniam aMdo jan) in choro aslo eeiebrabitar nara eujusdaai novi ssncti festiviUs, de eujns solennitale ftSHidebant angeii, eibymnus Doraioo cantabitor in Sioa. » Jkdhuc io- quebanlar iUi, ot animstti videntis ei audieotis taD in admirationeB rapiebani, com ecos eonoita&as tabnise crepitns exeitat doraneniem, ei ui festivi- tatem, qnarn oeiel>randa« intns in apiritu oogno- verai, iHris seeaBdum dignitaleni officn sui exse» queretur, signo eonsuetndioario invitaiur. Accor- renserfo cnm cseteris ^lribus properanter venii ad eumi, et cum magna devotione commendavil ani« inam ejns, eertissime eredens alqne coniidens quia bie emt novus iUe sanctas, de qno in reqniem aa* sumendo angeli saocti novam festivitatem et nowm «aMriium essent iUico oetebrsturi. O beati et vore heaii, qnos olegisti et assumpsisti, Domine, qui nuDc in bas vita per ardorem poeniieniiae eatonus exooquont in se omnem scoriam peccati, ut in illa vita, ad qiiara per prsesentis vitse mortem transilur, m qna Domimis abhiitsordes ffiamm Sion (/aa. iv) tremendo spirita judidi et spirita ardoris, purga- tione aon e^esni, sed mox sine onmi obstaeulo de- licti ad beatitudinis reqniem pertingant I fieatae iia* qne memoriae domnns Robertns secuDdns Clane- vallis aiibas, com talentura sibi creditum ia lucra animarum fiddiier, prodenter et liamiHter eipendis* set in gandinm Domini ani introdnetus est,. san^ ctissimi praedecessoris sui, etsi non par meritis, tamen i>eatiindini oonjunctus, ut simul cum eo gaur deatin coelis, eujus in tam religiosa coogregatione diguus soccessor esse meraerat in territ, fieiiqniae oorporis ejus condite suni in monmnentOt quod oonstmoium esi io mnro chtovtri GiarssvaUis, prope aatittm ecdesifle, nbi ot alii periedi, et vere Deo digni monaehi requieseoai : de quibas ia conse- qaentibas aliqua dieemus.

CAPUT XXIY. De domnoPoniio, quinto Clarcevallis abbate postea Clarimontis episcopo: el de quibusdam sanctis monackiSy ejus fratrwus et filus. Terlio loco prsefuit Claraevallensi coenobio beatus

«XORMtM MXaNDM iClStERC. - Dist, U.

1430

a cum omnl reverentla bominaodus JFasiradus, cujus supra fecimus meniionem : quo ad regime» fcisler- ciensis Ecclesiae , sicut superiora declaranl, as- sumpto, domnus Gaufridus, ijuondam nolarius S. Patns nostri Bernardi, plurimumque iJ) eo dile- ctus, qui eliam ullimos tres librps Vitae ejus mel- lifluo sermone descripsit^ quarta institalione pastor et abbas Clarsevallis subrogatus eat. Quo post ali- ouantos annos cedente, venerabilis Ponlius Gran- dissilv« abbas, meriio reiigionis et prudenliae suae, communi abbalum et fratrum Clarsevallensium ele- ctionc ad hujus officii dignilatem sublimalus est. Iste servus Pei, dum adhuc esset monachus in domp Grandissilvse, quss esi una de filiabus ClaraevallU in parlibus Tolosahis, in qua etiam conslat muUos praeclari et magai meriiiviros ab initio fuisse, stu- debat omHibus modis mundum sibi seqae ipsum crucifigere mundo, vitia carnis et cordis resecare,

* votis el sacri desiderli suspiriis ad coeleslem pa* trlam anhelare, seniorum, quos spirituaics et re« ligione consf)icuo8 esse noverati amicitias et fami- liarltjites. avide expetere, quatenus ipsorum exem- pbs et exhorlationibus renovaretur in spiritu mentis suse de die in diem^ quotidianisque proficiens in- cremenlis adversae Philosophi^ scLenUam transcen- dera. Inter caeteros vero uni specialius adh^sit, qui novitlorum magister erat in eadem domo, vir eximiae virluiis ei in omni virlntum purUate funda- tus. Hic orgo velut emeritorum laborum senex cospit de requie feUcltatis aetern^ cogitare, universa quae mundi et carnis sunt faslidire^ ad Christi Dojnini nostri beatissimam praesentiam totis meduIUs cordis suspirare, ferventissin^um habens desiderium dis- solvi el cuna Christo esse {Philipp. i) ; ho* enim multo magis melius. Ipso ita(]ue m hoc spiritualia desiderii agooe conslituto et diceote quotidie !n ora*

g tionibus suis : Quando veniam et apparebo aniefch ciem Dci (Psal. xli) ? supervenil sacratissimuS dies Coenae Domini, in quo solemniler, sicut moris est, conventus ad mensam Dominicam accedere vivifi* cisque sacramenlis participare debebat. Cumque jam inslaret hora divini sacrificii, et fratres ad percipiendam sacram comnumionem in ordine suo ad altare accederent, ipse quoque inter caeteros accessit, diviois muneris pariiceps fieri gestiens. Sumpta vero sacra comnuuiione, cnm adhuc eam- dem eucharistiam saluiarem^ in om teneret, prae ioi- eoarrabtli dulcedine divlnSft dilectionis liquefacta est anima ejusin ipso; et prae impatientia sacri deside- rii admovensgutturi suo dijgiium, petivit animae suae, ul moreretur, higusmodi orationem fundens ad Dominum : d Domine Jesu Christe, PiliDei vivi, Salvator generis humani, qui hanc purisaimam et ionocentissimam carnem, quam indignns sumere

ll praesumpsi, ex immaculalae et intemeratae Mariae virginis utero pro nobis peccaioribus sumere di- gnaius es^ si tibi non displicet isla petitio qualis- cunque servuli tui, precor et supplico pietatii tuae clemenliae, quatenus pcr meaium gutturis hu- jus, per quod nunc cibum ccelestem, panem vitse seteruae, trajicere debeo, turrenum panem, scu quamcunque aliam terrenam substantiamy de car- tero nullo modo transire permittas. » Et haec di- cens, hostiam salulis, quam ore tenebat, cum summa alacritate et devotione ad interiora poiius animae quam corporis trajecit. Gontinuo itaque, tanquam si Dominus responderet ei : « Fiat tibi, sicui petistif » eadem hora et eodem in loco vi- ribus corporis coepit repente destitui, et die ter- tia, hoc est Sabbato sancto Pasehae, ebdormivit in Domino^ vultu illo quem tantis suspiriis ct votis qiia^oiorat a.lcriialilcr saiiaudus, in queni desiderant augcli prospiccre (l Petr. i). Beatus vir, qui sic implevit desiderium suum ! Felix oratio, quae tam celerem suae petitionis consequi meruit eifectum ! Porro praedictus domnus Pontius, tunc ejusdeni

lOSi

AODIT. AD LIBROS DB VITA S. BBRNARDL

1032

monasterii moiiidnu, qoi eum uaioe difigebat, et a infiriHeiiU ae morienti sedolum ministerium de?otus '' iibpeiidebat, percunctatos e&t eum utrum corporali mlnestia graviter premeretur. Uie vero respondit 80 placidum ac tranquiHum existere, nihilque sen- tire molestiae, nisi tantum in (^utture, ubi digitum apposuerai : ibi se aliquantisper dolere dicebat. Gumque idem domnus Pontius mira devotione circa tam feliciicr morientem afflceretur, accessit ad eum, et cum magna cootritione cordis, iniimis precibus rogavit ut, si per divinam concessionera neri pos- se^ ppst mortem ad se reverteretur, et de his quSB drca se gererentur, eum certificaret. Quo annuente,

Sost paucos dies dormitionis suas id fralrem prae- ictum revcrtitur, cum magna daritate refulgens, ct quasi crystalius aut vitrum purissimum loto corpore translucens. Dixiique ad eum : « Notum tibi facio, charissime, quia miserante Domino sos- cejptus sum in magna beatitudine. Gorpus vero istud, n in q^o me eontpidsy collatum est mihi usque ad ** diem ^efteralis-re^ui^rectionis, in quo' proprium cor* pus, qood modo vermibus scatet, m jn pulverem redigitur, recuperabo, incomparabiii gloria pm- stantius atque prseblarius isto. In hoc antem interim suavissime requiesco, quod per omnia mihi accom- ihodum, et iia transluddum est, ut de singulis membris ae de cunctis partibus ejus, quasi de ocu- lis clarissime cemam : et lotum corpus ita mibi sit undique, ac si esset ocnlus unus(15). > Getenim in pede uno ejusdem purissimi et traosluddi corporis apparebat obscuritas cujusdam maculse, de qua trisii aliquantililum vuKu sic locutus est : c Macuia ista quam cernis, cootracta est a me per negligen- Ciam meAm, eo videlieet quod ad laborem quOtidia- ^um aiiquando segniter incedere solebam, nec con- ventum fratrum ad opus manuum exeuntem, eo fervore quo debebam, sequebar. » H»c et alia |« multa, multumque miranda prsedicto monacho ^ s[nima illa sancta mnotuit, tandemque ab eo recedens magnlfice sedificatum consolatumque dimisit. Atten- dant. ' quseso , istud qui non solum ad laborem siegniter itfcedere, veruro etiam pro frivola quavis occasione a commiini labore solent remanere, cum certnm sit omnem Ordinis institutionem sanctam et Deo placentem esse, nec sine gravipericulo ani- marum negligi posse.

I>d iprdire moriente^ qui gloriam 9iH prMsten$ank

dpmno Pontto declaratnt, "^ Faniulus Dbmini Pontius, qui prsedidam visio- nem ad consolatiooem nostram, qui in ordine Giy- lerciensi pondus did et sesius portamus, vidcre tiiehiit. Gum succedenti tempore, profidentibua nieriiis, ad regimen ejusdem Ecclesue assumptus fuissetf. loCum dignltatis condignis adomabat mo- ■% rlbus, pastoralem quidem curam debita auctoritate ** cxercens, sed ovis mansuetudinem et innoceniiam hon amittens. Factum est autem ut in diebos prae- lalionis ejus Domiuus occulia dispensatione tremen- doruiti judiciorum suorum in eamdem domum immi- tcfet morlalitatem vehementer grassaotem, ita ut infra' duos menses quadniginta cirdter et quinque fratres de niedio tollerentur. Qui fere omnes cum tanto pietatis desiderio dormilationem accipiebant, quasi jam cceiitus prsevidisseot se, posl miserias hijyus <it«, continuo beatitudinis seiemse vitse pariicipes futuros. Et multi quidem* ex eis ccelestem gratiam '^ibi conferendam prfeviderunt, et prsevisam acciporc meraerurtt. Ut nunc verbis fidem faciarous, cxempli gratia pauca dc pluribus refcremus. Erat

. (l5).Parum jjrobabile est, quod monachus appa- fBM fertur dixisse, corpus in quo apparebat, sibi pro iQunere datum usque ad dieni resurrectionis : ad quid .enim huic corpus, potius quam aliis : vel adquidetiltis? .

ibidem monachvs quidam probatissuiMe conversa- tionisy qui in prsefata mortalitate defuoctus esi. Hic itaque cum jam ad horam ultinam devenisset, puU sata est tabula post Gompletorinro, et convenerunt fratres ad eius exitum muniendum. Gantantibus autem monadiis circa iilum litaniam et psalmos, et ipse confortatus a Domino, voce qua poterat cum aliis psallebal. Explidta vero psalmodia^ domnos abbas Poniius signo facto prseeepit conventum abire, co quod iofirmum psaiientem aspiceret, et putaret eum adhuc aliquandiu spiritum trahere. Quod cum frater ille videreij proteasa manu significavil abbali ut faceret eoe ibidem adbuc subsistere pautulum,

2nia sciebat se ad punctum in modico migratiirum. eraens itaque abbas ferventissimnm virum, quia, propter regularis disdpliiue censuram, post Com- pletorium, etiam in mortis articulo, sileniiom fran- gere nollet, prse gaudio se continere non potuit, sed rupto ipse silentio, et praemisso c Benedidte. » ait : c Onsecro, dileetisaime frater, quia video Dominom esse tecum, ut indices nobis si tibi reve- latum est aliquid deilla beata spe quam exspectas, nt et nos vtlennus in Domino respirare, et tilri pa- riter congaudere. > Tunc idem infirmus respondU : « Ut ad ea quse poscttia, domine Psier, respondeam breviter, sciatis me vidisse quse loqui non liceC Yerumtamen hoc nnum dicere possum, quia, si omnium hominum merita solus ego transeenderem, necdum utique dighus existerem adipisci fletemse beatitudinis gloriam, qu8e prseparata et prsemoo- strata est mihi, jamjamgue habituro. > Et cum hoc dixisset, obdormivit in Dommo.

GAPUT XXVI. De fratre puiHlanimi, guam dcmnusiUtbasPontiui magnifice ad pcenitentiam animavit. Frater quidam magufle religionis in eodem tunc coenohio degebal, noinine Beraardos. Hic in pri- mordio conversionis su», dum peceatoram suoram enormitatem, districtique Judicis aequitatem aiten- tius intueretur, uinta formidine motus est, ut in desperationem propemodom laberelur. Quo eom- perto venerabilis abbas ipdus Pontius, exemplis et monitis muUis ei persuadere conabatur qnia con- fessus et pcenitens quilibet, quantumlibet reus, nunquam indulgentia privarclur. Et cum neodum ei hoe modo satisfacere posset, adjecit et ait : c Egosalutis tue fidejussorem me oonstituo, et anima mea pro tna re<]uiralur, duinmodo obediens pemeveres ia Ordine iato. • Hac ergo promissione fraierille magnifioeTOtooralm, spiritom diftidentiae a quo expugnabatur, penilus expugnavil, et exsnl- tans in Domino cum tremore, miserieordiam et judidum ddnceps cantare consuevit. Qui cum esset nobilis genere, nuliam tamen generositatem arbi- trabaiur, nisi pro Ghristo pauperem fieri et servire pauperibus. Erat enim infirmarins panperum in hospitio deputalus. Quibus officiosissime superin- tenaens, nonsicut extraneis et mendicantibus ser* viebat; sed tanquam dominis suis, et lanqnam membris filii Dei. Si quent inter eos morbiaum, 81 quem ulcerosum, et vermiiHis scaturienlem aspt- ceret, huic omnem pietatis operam impendens abluendo, tergendo atque refodllando, quasi mater ffigroianti filio jugiter asdstebat. Dum h(ec et his simiiia D^ famuuis agere non cessarel, oontigit eura in pnBedicu morialitate migrare ad Domhium. Gum enim viderel sodos suos quotidie subirahi, et ipse desiderabat desiderio magno dissolvi, et esse cum Ghrislo. Et pius vero Dominus, qui sem- per pra»lo est corde contrilis et spiritu contribu- latis servis suis, decrevit adimplere desiderium ejus. Oborta vero febri parva cum teouiter egrotare cospisset, lecto decubuit. Gumque doronus abbas introisset ad visitandum illuro, niirabaiur quod homo fervenlissirous tam levi oocasione lecto deti- neretur. Undc et subridens aiebat : Nc timeas.

im

eXORDIOM MAGmiH GISTBRC. ^ DIST. H.

1034

frater mi Bemarde, ^efti non roodo morieris, sed a tus erexil se contra se, «tadeni ia lacrymiii et liuila adhuc coroessunis es Dobiscum de fabis <-t oleribus poeDiteniiae, infirroantibudque sedula servitii exhi-

nostris. » Ipse vero respondit : « Non timeo, Pater, non liroeo; sed confido in Domino, quia minime jam fraudabor a desiderio meo. • Quid malla? Post

3uatuor aut quinque dies scintiUula crevit in incen- ium magnom ; et facta est peremptoria febris, quae ephemera putabaiur. Tunc proprium judicium abbas reprehendit, et fratris sententiam, qaam de seipso protulerat» prsevalere cognovit.

Appropinquante autem hora mi|rationisy inun* ctus est fraler oleo sacramentali. Bxpleta vero un- ctione factus est statim in spirilu; et raptus in eontemplationem , per maltum temporis spatium jacuit sine sensu et sioe motu, ita ut pene roortuo similis videretur. . loterim ergo aperti suot ei coeii, et revelata facie nieruit inspioere gloriam Dei, adco mt dicereposset : Vidi Donutnmfacie ad faciem, et

bitione, sacrificiam cordis contriti et spiriius humi- liati Deo quotidie imroolare : ideoque faciem, qoam nimium tremebat iratam, quamque modis omniboa sibi placare satagebat, ad coosolatioaem omnium vere po&niteniium, adhuc in hoc fragili mortalitalis corpore positus, non solum placatam videre, verum etiam bcnignissima lenitate peccata sibi indulgen- Lem, seque ad eternae beatttudiais gloriam inviUn- tem contemplari promeruit. Non enim dormienti- dus et negligentibus, et peccaia sua dissimulanti- bus, seu ae numerositate annorum, quos in sancta conversalione fecerinl, presumentibus, povenit regnum cselorum, sed vigilantibus, et in ODservan- tia mandalorum Dei voluniaria exercilioae dio noctuque laborautibus. Igitur sancte recordationis dominus Pontius, Grandissilvse abbas, cujus saacli-

salvafactae$tanifnamea(Gen.xx\n).CumqnepernMemei religioaem in tam perfectis et teligiosie multam horam velut exanimis jacens, secreta CGeli, "' discipulis, de j]uibu& l4M»iii sitmtis, «stiroare iiciet,

npn pnesumptione, sed gratia duce riiiMretur, tan- dcm ad se reversus, ipsa bilaritate vuUus ubinam fuisset^ satis ija4icavjii».Ad quein pius Pater acee- dens, interro^vit quomodo se haberet. Qui respon- dens : » Bene mihi, inquit, est, domine. Pater, per indulgentiam Dei. Et nunc chsrissime Pater, ab- splvo.ie a debito sponsionis tuae» multas gratias agens soUiciiudini tuae circa me peccatorero. Jure enim promissor absolvitury quando .promissionis exhibitio jam tenelur. c Abbas autem^pristinae illius obligationis suse, qaa se pro anima ejdsdem fratris respODsalem fecerat, oblitus, mirabatur uade lo- queretur. Tunc frater expressius commonefecit iUum, ct ait : c Ergone excidit tibi quemadmoduro oiim salutis mete responsalero le constituisti ? Ab illa ergo fidejussione secururo lefacio, quiaiam de

ut» sicui seriptum est, sanclus sanctificaretiir adhuc (Apoc. xxii), et qui in modico fidelis inventus est, supramultabona Dominisui conslitueretur(LiM:.xjx); diviua pariter ei hamaiia eloctioae Glaraevallebsis Ecclesise, lotius quoque Claraevallensis geuorationis pater et pastor constitutus est. Ubi dam vigilanti solliciludine gregi domioico superiotenderet, et ia praelatione Domioi lucra, non sua qusereret, ne iu- cerna per Spiritus saocti benignitatem accensa sub modio lateret, vocante Domiao, totitts.que cleri et populi eleclione annitente, in episcopum Clarimoa- tis assumptus est. Pontificatus vero hunore subli- matus, monachi bumilitatem non reliqnit, geminaoi hanc gratiaro mirabiliter in se copulaiam ostendens ita ut summi sacerdotii dignitas monasticae humili- taiis paritatem comroendabdiorem rcdderet et rur-

salvatione mea per misericordiam Domini nostri r sum religionis vigor pontifici auctoritatem tribueret, Jesu Christi securus existo.» Tum vero abbas sol- ^ sicque verbo et exemplo populum, cui episcopus

licita ioquisitione coepit abeo indagare auonam niodo id potuisset agnoscere. Quod cum modis om- nibus dicere recusaret, cernens abbas nil se preci- hus proficere, in nomine Domini per virtutem obor dien&isi prflecepit quatenus ea quae vidisset, ad sedi- fiTcaiionem et consolationem multoruro exponeret. Quo audiio frater ille infirpius ita effatus est : « Quo- niam. virtus obedientiae veritatem me silere prohi- bet, rem dicturas sum vobis, cuj fqrtasse , fidem dubiam adhibebitis. Sed ut 4e«timonium hoc credi- bile laciamy scitote. quia curo fiae «Jicii etiam finem vitae accipiam. Noveril ergo dileetio vesira me, li« cet miserom et iodignum, Doroino et Salvatori nostro Jestt Christoluiue praesentatum, vidisse il- luai &cie ad faciem» non tamea in soa diviuitate,

datus fuerat, pasceus et instrueas, iuter aatislites 9ui temporis speclabilis apparuit, demamqae cursu vitse suffi laudabilitef peracto, laboris sui prsemiuai a Domioo receptnrus requievit ia pace.

CAPUT xxvn.

De beato Gerardo^ texto Clarasvallis abbate. Assuropto ad poniificatus apioem dbrono Pottitie qui quiotus a sancio BemaBoa Gltrsvallia abbae exstiierat, beatus Gerardus, Fossaeoovae abbaa, vir puritate eoqv^rsatipnis et morum intejpitaie .per cuiicta laudabilis, seoarii numeci perfectionem, tam in yita quam in morte sua adixnpietaras^ sexto loco, eidem Eoclesiffi abbas sqbstitatos est. Hic ve- uerabilis, patcr acceptus Deo et horoiniboa chami, tanta gratia decoratas crat, ut universitas fraternv- tatis ipaum taoqaam paradisi vernantissimum fiorem

sed tantum ia illa beatissima humilitatis forma,

(pMLOi dignatus est pro nobis assua^ere, ciyus heni- m aspiciens, miro veaeraretnr affectu. Quenft enim per- gnissima mdulgentia remissionem peccatomm accepi, ^ fuderat Deua gratia, aecesse erat ut ab omnibas etspem felicitaiis setemse per gratiam ipsius ia siou aroaretar. Auctor nempe et dator omnium virtutum

meo repositam habeo. Ex ipsius etiam sacratissimo ore audivi quia omnes, qoi obedientes in isto Ordine uaque ad mortem perseverabaot, salutem ffitemam ab ipso ooosecuturi suot. Fratres autem nostros, cui de ssecuio migraverupt, in magna b^titudine pausan- tes aspexi, ei meum ipsius locum quem inter eos, mi- serante Domino, jam nunc sortitorus sum, prsvidi. » Cum ergo ista dixisset, obticuit, statim^iue feli- cem animam reddidit. Accingamur ad poeniientiam, fratres, et cum hoc poeniiente praeveniamus faciem Dei ia confessione et cordis contrilione» quaienus postmodum cum ipso mereamur faciem Dei videre in cordis jubilo et spiritus exsultaiione. Yere, se- cundum Dei testimonium regnum coelorum vimpa" titur^ et violenti diripiunt illud Matth. xi).,Eoce magnus iste peccalor, qui in iailio convcrsionis sus numerositatem et enormitatem criminum .suorum districte, sicut oportebat, considerans^ pene ia desperatlonem lapsus faerat, diviaa gratia fllustra-

PATaoL. CLXXXV.

Christus, io quo omues thesauri oon solum sapien- tifti et scieatie, vemm etiam pietatis et gratise sunt abscoodiii, ita huoc fomolum suum spiritualium cbarismatum ncctare replevit, ut non tantum iii ipsum crcdere, ipsique feliciter servire, sed et da- ram horrendamaue roortem pro eo pati noh tiroue» rit. Naro si qualiscujusque sit fides tribulatio pro- bat, et si constat perfectam babere charitatem il- lum qui in ipsa perseveraverit, Uquet hunc beatom viritm in utraque fuisse perfectnm, qui tanquam servus bonus et fidelis curavit in tribulatione ndem servare non fictam, charitatem de corde puro et conscienstia bona proferre, ita ut etiam inimicum sanguinem suum crudeliter sitientem dihgeret, pluris sestimens anim» vitam quam corporis, roinos norresccns carnis mortcro quam fidci dctrimentum, malens pro justitia agonizare quam meti^Ioso si- lentio Ordinis iohonestatem et perieahun aoinuinim dissimulare. Itaque qualiter post laadabilem, et io

33

1095

APDIT. AD UBRO^ DE VITA ^. B^RNARPI.

1036

omni refigiona perspicuam vitam, ad palmam mar- a devotioDl tuae congaudenlesy per ▼olontatem Dei lyrif p^rveneril, sucdnta, quantum pommus, re- •[ ad

latione pandamus. Monachns quidam, nobilis qufi- dem genere, sed degenermoribus, contra formam et hooestatem Ordinis obiqne Ta^baiur, frequentans corias principum, et siecttlaribus negotiis seipsum impndeuter mgerens, in omni conversaiione sua magis se gyroyagnm quam monachum claustralem ostendens.Hunc domnus Gerardus abbas Glatieval- lcnsis, lelo justitis cl Ordinis apraulafione succen- sus, teneri jussit; ct ablatis ei um equis quam om- nibus auae habebat venerabili viro domno Petro libbati igniaci ipsam commisit, qnatenus in domo ejus regulari disirictione coeircitus, omni deniqne vagationTs licentia decisa, pcsnitentiam ageret vel in^tus. Et licet pastor bonus laudabili intentione ad corrcclionem fraterni errorfs hoc fecerit, ma- lignus tamen ille sinistra suspicione ' pneventOB

toTeeimus, super iis aeiB in cord^ tao tersan- tnr consilium tibi daturi. Vt)luntas toaet pfoposi- tum cordis est nt officio pr«plationis absoiutus, eC mordacibus ne^utiomm tnmtfltibus exoneralus, 8oli Deo et tibi vacare ineipias, sed sdre dcbes qnoniam hiec volnntas tua non est secundura vo- luntatem Dei. Quoeirea snadeo et admonee ne gn» dum honoris, quem divina iargiente gratia eonse^ cntus est, temere desems-; sed eonstans este, et viriliter age, quia in- proKimo est uta Oomino vi* sileris, et pro * laboribus tuisimmareessibtiem gio- rioste victorise ooronara adipiscaris (16). » iiis di- ctis disparuere,abbatem qni lise andierat et viderat, stupore pariter et admirationa conlirmatQm relid- q*ueutes. loterca coepUim sccelerat Her, domos pro quibus partes illas adieral visitat : M jucunda sna praesentia et dectrina fretnes in Dei laudibus ^i sacri

mtmts sana intenlione hoc factum esse murmnra- d Ordrnis observalione 'fehpontiores' redUidit : prce- bat. Meoque undc mcliorari debnerat, deterior ef- P dictee visionibos dnlcedtttem meDterevolvens, vimquc

fectus est, ncmpe diabollcum spiritnm tota mpote coneipiens^ horrcndum virus immanitatis et stevitiae spirabat, et tanquam crudeltssima bestia pii P»tris cniorem siiicbat.

Accidit interea ut domnus Gerardus Clarsevallis abbas partes Germaniarum ingrederetnr gratia vi- sitanti ec^nobia quse in partibus illis bab(tt Glara- vailis. itiier eundum vero contigit eum Treverim devenire,- Belgicae primffi mclropolim : quK olim tiobiti^sima et secunaa Roma vocata, nune vastitate rninarum suarum quid olim fueril demonstrat. In hujus soborblo civitatis eistat Tamosum ccenobium, quod S. Malhise nomine vocaiur, eo qnod corpus ejusdcm sanctisimi aposloU iniegrum illtc requie- scat, qnod Heiona Augnsta, Conslamini Magnimater, a Judsea translatum ibidem honorifice recondidit.

verborum quae aodierat, qnod sdHeet in proximo a Domiuo visiiandtts esset, seduhi inedilatione per* tractans. Cietenim affeetnosius de eisdem satictis, qni sibi appamerant, cogilsro- inapiens, mirai>atur valde de anima B. Materni nbinam fuisaet, vel quali vitia vixisset, epatio qoadrat^inta dierum iHorum, quibus corpus ejus in sepulcro jaeuit, antequam per bacttlum apest<j1i resnseitaretur. Bt i)uaat pceni- tentia dncttis ingemuir, qnod cnm in pnedida vi- sione congniam satis opportttHitatem quflsrendi nactus fttisset, minimft hoe quiesisset.

Explicitis ergo negotiis, pro- quftbus ierat, Trc- veHm reverlitur, sed minimrt apud S. Mathiam hos- pitatur. Nam quidam potehs et dives h<Mio de eadem civitate magnis precrbus exiorserat ab eo, cum priori vice illic foissel, qnalenus in reditu suo

Accedit autcm ad auctoritatem conferendam loco p benedictionem domai ipsius dare dignarettir. In qaod discipulorum beati Petri ap06toli, scilicet V.vt* ^ eadem itaque doino susceptus hospilio priesquam

charii, Valerii atque Matemi, corpora in cr^^pla - •"'* — '— " ' "- * -

cjnsdem ecclesise decenter locata magna fidelium dcvotione coluntur. ' Qui beali a prsefato aposiolo dircctt, primi Germairiae populis verbum salutis et iropseom crucis praedica^erunt^ quique diebus suis tres nobilis&imas Germanise civitates, Treve- rim, ' Tnngrim, rt Coiuniam, pontilicatus honore insi^niter lilnsirarunt. Ad praefatam itique Treve- rorum ctvitatem donmns abbas Gerardus venicns gralia hospiiandi coenobium S. Mathis peiiit, atqne ab abbate fratribus ejusdem loci omciosissime snsccptus est; Sed is qnt nou tam corporalis com- modi, qnam spirttuaHs emolumenti gratia illodiver^ terat, intempestae noctts silentio surgens ontortnm petit, cryptaih tngreditnr, ante memorias prsedi- ctorum confessorum Christi corpore pariter et mente

cubitum iret, conversinn sanm secretius aHoq»itur, et ut duos equos sibi ante Itieem stemat, iraperat, ipseque solus cum eo ad SAnetnm Mathiam vadat. Paret ille, dtciis{ue tempestive mitotinis, abbas oratione gratia corpora saoctorum devotu» invisil. Ubi duni • laerymosis precibus atientms insistit, magno Dei munere eosdem 6<«ne(os eodem schemRtc quo prius videre promeruit. Tum vero^ S. Bueharius resptciens ad abbatem et proiensa manu ad S. Ma- termim, dixit : « Ecce iste frater mens est Mater- nus : Sciseitare ab eo quod vis. > Cumqne nutarei ille, et prse reverentis et gloria vultus eorum nihil responciere prsesumoret, beatus Matema sicad eum locutus est : « Merito, frater charidsime, caves frontese requirere qnod scire dcsideras, quia lam profundam judiciorum Dei abyasnm, et a sensibns

seclusam scmtart voile tcmeritatis

prostemitur, affectuosls precibue sibi snisqne diyi'* n hun^antis prbrsiis secli

suffragia postuiaturus. M esse videtnr (17). Quia tamen plns magis^quam cti-

num auxilium per eorum Ast ubi protelata oratio graliam devotionis prome- rnit, iofnsa devotio meniem dilatavit, dilata mens coelestium secretomm capax effecta est, viditre- pentfe eosdem Domini confessores ccelesti {^ratia refolgentes prope se assistere, quorum unus, id est Bucharins, talibus eum verbis allocutns est; « Pratcr, ne timeas, ncquc paveat cor tuum in aspe- ctu nostro. Nos enim sumus, qui ab apostolo Petro direcli, primi in his parlibus Ghristum evangeiiza- vimus, egoqnidem Bucharius, isti quoque fratres mei Matemus et Yalerius, quorum opem flagitaturus memorias nostras adisti. Quaproptcr et nos iidei et

(16) S. Maiernus et alii falso hic dicuntur missi a S. Petro in Germaniam : cum ipse Malernus a Con- stantiQ^ legatur fuisse delectus. judex contra Dona- tisLis^ posl Ircoemos circilur annos a saucti Pctri tempori», ut scribit Optatus lib. i in finc. Curiosa quo^uu iuulilis, ac iiidigna H. Gcrardo martyre luox. fulujo oralio, qua pelcret sibi revelari, qaid egerit, et ui)i fuerit aQlma ipsius Malerni per dies

riosus seratator es, aiwnum Irajus secreti tibi, quanium eapere potes, patefaciam. Tu cogitas, et sedula mentis intentione versas, ur*inam anima mea fuerit, vel quali vita vixerit spniio quadra- giota dterum inomm qnibus corpns menm in se- pulcrojaonit :ethoo scire amtenti pietatis affectu desideras. Scito igitur qnia eltnt Hifans intra vi- scera clausus vivit, nee lam^ seniit, sie eram cgo in visceribus terrse jaoens, e somiio mortis in cor- pore dormiens. Deo tamen in anima vivens, in cujus omnipotf^nti praasentia jam tunc eram, quod postea rchusciiaius in oculis hominum futurus

40, quibus mortuus fuisse diciiur, antequam a S. Petro suscitareiur. Adde quod non convenit inler Capsirium et hunc auctorem de rcsponsione : imde facile est judicare, a Germanis confiptam hanc ora- tionem, ut originem Ecclesia} suae ad saeculum Apo- stolorum revocarent : quod et alii tentarunt alib facere contra veritatem historiarum. (17) De bac visione etpraecedcutivide supra not

t037

EXpRO^IJII MAGNpM RJS^Ufta -: DIST*1|.

|Q38

eram. » Hac ergo gemina visione et allocutione domnus Gerardns Ctaraevallis abbas cODfortatus, sttrdebtft dis die hi diera profidens Gbristo sedulum exbibpre famulatum, tanto ceriior de imminente sibi termino viise,' quanto minus falli posse, vel ftiilerevelle sciebat Dnotium coelestem, qxii nunc in proxima esse prsedixerat.

CAPUT xxvm.

Domnus Gerardtls ifisitans tgniacense casnobium

crudeliter occiditur. • Igitur eodem anno quo hanc beatam visionem vi- derat, imminente tempore, quo sanctus' £d)bas ho- stia Christi feffici mereretur, et Ajgni immaculati pe- disseqnus saoguinem pro justitia, sicut llle pro universati Ecciesia fnnaeret, visitationem domorum suarum, secundum Ordinis instituta, facere proposuit, et inter ' caetcras etiam Igniacum adire decrevit. Fratres autcm, quiabdluinam pseudomonachr illius rabicm, quemsupra edomno abbate correptum, el in eadem domo sub pcenitentia constrictum, retuli- mus, suspectam habebant, monebant domnum ab- batero, ut cautius se haberet, ne forte, qnod vehe- menter abhorrebant, lucema in Israel exstioguere- lur. lile veromciu mortis intrepidus, et totum se divince volnntati commendans, nec propter mortem, si immineret^ ea quae officiisui essent se iutermit- icre posse dicebat. Cumque in procinctu itineris positus jam pararet exire, frater quidam spiritualis accedens, ut secretius sibi loqui dignaretur, orabat. Quo impetrato, lacrymosis suspiriis coepit rogare, ne iter anod proposuerat exsequeretur, dicens sibi per revelationem ostensum quia, si tunc Igniacum veniret, crudeli morie esset perimendus. Cui vir Do- miai respondit : « Chare frater, gratias ago sollici- tudini tuse pro me ; sed scire te volo quia non facio animam meam, id est temporalem banc vilam, pre- tiosiorem quam me, nec omnino expodit mihi ut guod ex debito ofBcii, quo iudignus tungor, facere tncuml)it, nieticulosa mortis imaginatione lerritus intermittam. <juis enim scit, si tenlat me Dominus meas ? Quis item ncsciat omnipotentem esse Deum : qai, si voluerit, mortem' quam tu immincre dicis^ t't quam ego secura conscienlia me non meriiisse conBdo, faciilime avertere potent ? Quod si noluerit nos tanquam servi inutiles ipsius per omnia vulun- tati Obsecundare necesse habemus. Ipsius ergo vo- hintas et nobis et vobis fiat. » Sic dixit, et fratres omnes divinae gratiae comroendans, in spiritu forti- ludinis iter c[Uod proposuerat aggressus, Igniacum pervenit. Ubi ab abbate ejusdem loci bcatse memo- rise domno Petro cunctisqfue fralribus cum multa, sicut dignnm erat, reverentia susceptus, jucundum se et^airabilem exhibebal universis. Cumque singu- H9 publice et privatim de salute animarum et de Ordinis observatione loquerelur, etiam illum, do qno supra diximus, non monacbum, sed delestabi*' lem parricidam mox futurnm, ad se vocari pra^ce- pit. Qui cum venisset, Pat»T sancius, hostia Christi post pauluium futurus, dulcissimis eum verbis adorsus monere ccepit ut, qjicfA causa saiutis anima) ipsius factum fuerat, patienter ferret : se mullo modoguidouam raneoris adversuseum habere, imo vero sicut nUum suum ch^rissimum amplecti para- tnm, si correctionem ejus sauctae humilitatis et pa- tientise indiciis deprebendere potuisset. At ille, qui cum diabolo ab initio homicida existenle unus jam spiritns eifectus fuerat, ne scelus horrendi parrici- dii, quod jamdudum mente conceperat, aliquo modo propaiaietur, et sic effectu maliii:^ suse privarelur, tanquam caHidissimus serpens capite aemisso si- mukbat sc ea quse dicebantur humililer audire ; verbum etiam mansueludinis et pacis proferebat ore quam non habebat in pectore. Exliilarantur fra- trcs, ct supcrduclo falsn; humililalis hubitu, quo se pestifer iUe, ue deprelienderetur, iuduerat, dignos poenitemie fructus sperabant, nilque minas fieri

«

posse putabant quam quod in tam brevi tam hor- rendi mcinoris perpetratione sefpsum vsierme mor- tis et damnationis laqueo innecteret.

Posiero die fratribus ad noctQrnse syoaxeos offi- cium persolvendum conffregatisr, dum ex more de via venientium domno anbati oblatnm fntsset, qua tenus de Matutiuis exiens lassitudincm ex iiinere contractam nocluma quiete repeileret, sicut erat fervens spiritu, persistil : et toto vigiliarum spatio divinis laudibus vigiianter intendens, quasi jam prsesago spiritu quae super eum ventura erant prae-< noscerct, ruturo se agoni prseparabat. Quid plurat Finitis Laudibus dum secundnm consuetudineni Or- dinis Prima continuatim subjungeretur, ddfnnus ab- bas de choro exiit^ dormitorium ascendit; inde ad abluendas manus descensurus, quatenus, ^niti Hora, ad celebranda sacra mysteria - expeditior oc curreret. Quod exsecrabilis ille, non monachu&r,

Psed parricida, nequiler dcprehendens, nequias in- secutus est eum : et in ioco dormitorii, quem tanto facinori perpetrando eongruum praeviderat, tanquam )eo panitus ad prsedam, in insidiis se occuitabat. « Vir itaque Domini rediens, et per dormitorium ver- sus gradus quibus in clausirum descendtiur' ince dens, ad insidiarum locrnn pervenit. Et ecce filiui ille perditionis subito exsiliens, impetum fecit in eum, et cuitmm acuminatum longum et laium vi-< sceribus ejus immergens, cmdeliter scindendn, se- cando, fodiendo, usque ad spinam dorsi- pervenit. Sed sicut verus Agnus Dei, Dominus noster Jesus Christus, non quidem coram tondente, sed eoram sacras manus ac pedes fodiente obmntuit, et non ageruit os suum, sic et iste verus imitator et ho-' stia Christi coram lerribih ianlatore ct fossore vi- scernm suorum non modo damorem, sed vix -ali- quam vocem doloris emisit. Tum vero Deo odibilis P ei hominibusMnvisus ille tiomicida, cuni cratemco-^ Y starum osistere scutiret, ne> sacrum corpus «cut volebat transfodere posset, gravibns tormentis gra- viora superaddens, detestabnem sicam iotra viscera versando atque reversando, onmibus modis satage^ bat^ ne Pater sanctus vivus de manibus ejus evade- ret. Mitis vero pastor exsecrabilem ipsins instan- tiam perhorrescens, leni voce dixit ad cum : » Quseso, frater, parce. Cesset jam manus lua, quia nutlo*- modo ae caetero vivere potero. » Ad qoam vocem maLignus iUe pemict cursu anfUffit, et dsemonum prseda factus, ulirioem tanti scemris - conscientiam seoum i^rebat. Yenerabilis autem abbas recolleetis viribus, per gradus ouibus in ecclesiam descendi- tur, tam lu>rrendo vulnere confossus descendit 2 sed cum ad extremos gradus venisset, prae nimia san- guinis effusione sentiens liefectum conrurl, et tan^ quam exanimis jacebat. Nutu vero Dei sacrista per ecclcsiam incedens jacentem ofTendit ; sed quis esset,. aut quare illic jaceret, in tenebrts discernere non polerat. Territus itaque vehementer, concitus candelam accendit : et adinoto lumine Patrem san« ctum rccognovit. Prolini:s erjg^o lamentabiliter 'ex^ clamans, ei heu, heu congeminans, fratres univor^ sos ad tam miserabile spectaculum concnrrere fetit. Ipse etiam domnus abbas Petrus- adfnit : et videns martyrem Christi in sanguine suo volutariy lacry- mosis suspiriis ioteruum cordis prodeimi dolorem. Itaque inanibus fratrum lugentium in infihmto^ rium est delatus. ^ Ubi vero pauhilum conqtrievit, recollecto spiriiu immensas omnipotenti Deo gratias agere coepit, qaod eum in praesenti tam dnra morte puniri permitteret, ne pro peccatis et ncgligentiis suis post mortem in purgatoriis locis graviores pcB- uas exsolveret. Triduum, si bene memini, post ea- supcrvixil : in quo spatio sacramentis ecdesiasti- cis niair.l«:s, dcvoii-i pr^T/ibn!^ ct piis sancli dc^ide- rii votis ad beaiiliiJiiicm futiircn viinc suspirabsft. Occisori suo ex corde iudulsit ; et omnes qui ade- raot attentius precabatur, ut si forte comprehende-

q

1039

ADDIT. AD LIBROS DB VITA S. fiBRNARDI.

1040

retur, dII aiali a qooqnam pateretur. Spedales filios suos GlarseTatlenses ex inliino cordis affectu diviaae jl^raiise coinmendaTit, sicque sancta illa anima carne soluta, tanio liberior, ut credimus, seihereum pe- netravit coelum, quanto durius hic camino tribula- tionis et horrendse mortis extremitate purgari me« ruerat. Sacrum corpus ejus bastemae irapositum, divinis psalmis et hymnis per totam yiam resonan- tibus domoo quoque Petro abbate funus cum mar-

Creverentia prosequente, Glaramvallem honori- delatum est. Ubi quam sublimi et manifesta re- velatione, de gloria martyrii ejus» idem abbas cer- tificari meruit ad commendandam posteris tanti roartyris memoriam referre non incongruum puto.

GAPUT XXIX. Quoddomnus abbas Petnis de glorificatiane Ckristi

martyris Gerardiper revelationem certificari me- , ruit.

Cum a conveniu Glaraevallis pro commendatione beatie animse missa solemiiiter» sicut moris est ce- lebraretur • prsefatus domnus abbas Pems sacro altari astabat, solila sua devolione salutarem ho- stiam immolaturus. Qui licet hilaritatem vultus in- tnentibus se prsetenderet, erat lamen tristis et moe- rens valde super tam indigna morte pii Patris, ma- xime quod in domo sua, scilicet Igniaco, Dominus tam immane scelus fieri permisisset. Gumque di- versis cogitationibus «estuaret, reputans ne forte propter peccata sua hoc acddisset, vidit repente visibili specie beatissimum Bemardum a dextris ajtaris stantem ; eum quoque, de cujus morte luge- bat domnum Gerardum a sinistris : utrosque ioae- sUmabili claritatis ffloria refulgentes. Quorum vi- siooe obstupefactus aum attonitus hsereret, dixit ad eum beatus Bernadus : « Gur, queso, tanquam mortuum luges eum cujus transitona «nors in 'pe- rennitatem beatae vitae commutata, pretiosa est in conspectu Domini ? » Et protensa manu ad raartsf- rem Ghristi Gerardum, <)ui in sinistra parte altaris stabat : c En, inquit, iste est frater meos, cujus funeri debitas persolvitis exsequias : qui ouanto crudeiiorem et indigniorem mortem in oculis homi- num perlulisse visus est, tanto majori gloria a Do- mino sublimatus, inter victrices et purpuratas mar- tymm catervas sorlem suae vocationis accipere me- ruit. > His diclis, tain jucunda visio ab oculis ia- tuehtis sublala est. Tanta vero Isetitia et seoaritas de glorificaliooe dilecti amici sui in corde ejus qui beec videre et audire meruerat, adcctestt» ut non jam qnasi mortuum plangendum putaret, sed pro- pulsato onmi moeroris et dubietatis nubilo, tan- quam fidelissimum intercessorem apud omnipoten- tem Dei mlsericordiam habendum censeret. Hanc revelationem a pise memoriae domino Gerardo quon- dam priore Giaraevallis, postea Everbacensi abbate audivimus, qui quantse veritatis, puritatis et inno- cenliae vir.Tuerit, norunt ii qui cum eo conversati sunt, de quo etiam a senioribus Glarsevallis referri audivimus, quia cum ad manus beatissimi Bernardi accederet, quatenus se per enm Ordini et domni dlarteyallis redderet, idem venerabilis Paler in spi- ritu Dei loqiiens, audientibus qui aderant innocen- tise ejas teslimoaium reddidit, dicens : Ecce vere Israeiita, in quo dolus non est (/oan.i). Exsequia- rum itaque celebritaie luclu mixto gaudio, peracta, et spiritualibus cjus filiis tanti Patris non tam tem- poi*alem mortem ejus lugentibus (}uam gloriosa! victoriae ipsius, qua de inimico pro justitia forliter occumbens triumphavit, congratulantibuSy sanctum corpus ejus ante fores oratorii Glarsevallis in cel- lula, qase olim ob receptionem corporum sancto- rum confessomm Bemardi et Malachise ' constmcla fuerat, in sarcophago super pavimentum exaltato venerabilitec conditum esl.

Igitur dum.fama pretiosse morlis ejus, quomodo sciliccl innoccns pro justitia et zelo Ordinis crudeli-

A morte multatus esset, nbique vulgaretar, ad aures " summi pontificis, beatae videlicet memoriae Alexan- dri, pervenit. Qui quoniam speciali eum dilectione pro sue revercntia sanctitatis amaveraty multo pie- tatis affectu super tam indigna morte ipsius con- tristatus est, ipsumque tanti facinoris patratorem exconmunicatnm et extorrem a societate omnium fidelium habendum censuit. Bvolutis post hsec ali* quantis annis, crudelis ille caraifex, qui tantum scelus commiserat, poeoitentia ductus summum pootificem adiit, atque ad pedes ipsius misericor- diam postulaturus corrait, Domno vero apostolico quserenti quis esset, vel qaid mali commisisset : c Bgo sam^ ait ille, qui Gerardum abbatem Glanc- vallis occidit. > Gumqiie domaus papa dilectum olim «^ibi abbatem nominan audisset, et aactorem mortis ejus coram se positum cerneret, totus inhorruit, ct vehementer tnrbatus, minus diserete, sicnt dicitur, n pede eum repulit, dicens : c Yade, fili perdiiionis. > '' Quo audito miser ille concitns sargeos recessit. Car- dioales qui aderant, reverentcr accedentes suggns- serant domno pape, quamvis sceleratissimum ho- minem, non debere sme misericorda dimitti, Do- minum Jesum in cruce pro crucifixoribus suis orasse nec expedire apostolaiui ejus, si tam immite despc- rationis exemplum posteris relioqaeret. Quorum verbis territus apostolicus, festinanter parricidam illum vocari prsecepit, quoniam non proptcrea ad horam illum repulil, ut desperandum de ipso ccn- seret, sed ut horrorem et enormitatem tam imma- nis flagitii praecordiis ejus arctius imprimeret, ct per haec ad pura auaeque pro scelere suo toleranda provocaretur. Sea o quam terribilis est Deus in consiliis super filios hominum, quoniam nemo valct corrigerequem ille neglexerit. Gum enim adjussum pontincis miserabiiis ille peccator a ministns qua- p quaversum quaereretur, non in consistorio, non in ^ palatio, sed nec in universa urbe invcniri potuit : ^uove devenerit, vel quali fine defcoerit, usque hodie ignoratnr.

GAPUT XXX. De pice memorias domno Henrico, septimo ClarwvaU lis abbate postea Albanensi episcopo cardinale. Gloriticato per martyrii palmam beato Gerardo sexto Glarsevallis abbate, aomnus Henricus Altse- cumbae abbas, ad sabbatismum populi Dei jam in septima setate quiescentis, cui dicit Spiritus : Ut requiescat a laboribus suis {Apoc, xiv^ desidcrio, vita et moribns sQspirans, sf^ptima orainatione no- bilis illius in sinccra religione Glaraevallensis con- gregationis, spiritualis Pater electus est. Hic vene- randus Pater, nobilis quidem genere, sed longe no- bilior virtutum generositate, a primis adolescentiee suse annis In sanctuario Domini locatus, manum Q misitad fortia, magis eligens ferre jugum Domini ^ suave et onus ejus leve {Matth. xi), quam dici et esse fiiius Belial, id est absc^ue jugo ; plus appetens pro Ghristo Domino humiliari cum mitibus, quam dividere spolia cum superbis ac |.^r hoc in sortem illius cadere, qui rex super omnes filios super- biae {Job. xli). Porro dies adolescentise suse tanta puritate et innocentia pertransiit, sicque canos sa- pientiae in annis tenerioribus induerat, ut dum vix adhuc limen virilis setatis attigisset, merito ma^is religionis et prudeutise quam setatis sequester in- terDeum et homines constitucretur^ et vicarius Filii Del factus, nomen paritcr et officium Patris et pastoris adipisci mereretur. Quara tamen praeroga- tivam honoris vel potius pondus solliciludinis, se- mel susceptum, tanta fidei et devotionis alacriiate administravit, ut internus ille judex, discretor co~ gitationum et intentionum cordis, qui in manu om- nium signat, ut noverint singuli opera sua, fidelem in minori dispeusatione probans majori eum cha- rismatum gratia sublimare decerneret. Nempe ma- turiori jam aetate virlulibusqae in habitum versis

m\

BXORDIUM HA6NUM CISTERCL — OIST. IL

1042

abbas Glarsevallensis factus, ri^orcin discipiinffi per quem alios ad tr:imilem justiiiae cogebat, in seipso mioine neglexit, sed quantum dignitatem officii sui patiebatur, ad communis vilae socialitatem se con- stringens, ipsi ctiam labori manuum aliquolies pro tcmpore cum caeteris fratribns insudabat. Gaeterum, qaam sannm consilium dederit Sapiens omnibus in sttblimitate constitutis dicens : Quanto magniis eSy humilia te in omnibus (Eccli. iii), gnamque acce-

Stum sit Deo, si praelalus propler timorem ipsius uris etiam et vilibus laborious camem suam casti- gare non dedignetur, pius, Dominus huic famulo 8U0 demonstrare dignatus est : qui eum pro qua- dam negligentia sua, quam, dnm labori manuum ardeqtius msisteret, co.ntraxerat, nec tam gravem fuisse putabat, mirabiliter simul et misericorditer corripere voluil (17*). Accidit enim ^uadam vice ut idem veoerabiiis abbas tempore secationiscolligendo feno instans, in pratis grangiae, quse trans flumen Albam sita, proxima est monaslerio Glarsevallis, cum fratribus suis impigre laborarel. Bt ecce dum ferventius, operi insisteret, frater quidam festinus advenit nuntians unnm de conversis infirmis, «egri- ludine praevalescente, morti approximare : et pro- pterea gratiam inunctionis desiderare. Abbas au- tem sfciens caeteros sua prsesentia roborari, et ad laborandum ferventius mcitari segre nimis tulit se ab opere divelli : ideoque onum de senioribus yicarium pro se misit, qui eidem infirmo solemne inunctionis officium impenderet. Quod ubi facium est frater ille sacramentis ecclesiasticis contra aereas potestates rite munitus, in pace vitam finivit. Posl haec die guadam, dicto completorio, dum clara adhuc luee n-atres se in lectulis suis collocas- sent, ipse etiam domnus abbas vigilans in lecto suo jacebat. Gui sic jacenti monacnus quidam, qui

Eaulo ante praedictum fratrem vila decesseral, visi- iliter apparuit, sicque ad eum locuius est : Scias, domioe Paier, quoniam frater ille, qui proximc defunctus est, mox ut carnis induvias exuit, ante thronum gloriae Domini nostri Jesu Ghristi a san- ctis angelis prsesentatus est. Ubi cum subiilissima exarninaiione vita ejus discutitur, tandem ad ea,

3iiae circa eum in extremis a^ntem gesta sont, iscussionis scrotinium processit. Gumque beni- gnus Judex quaereret si omnia quae drca morientes fratres fieri solent rite circa eum adimpleta fuis- sent^ responsum est quia rite excepto eo solo quod abbas, dum labori ferventius instaret, eum in pro- pria persona inungere neglexisset, sed pro se vi- carium misisset. Qnapropter Dominus me vocans, cujus cum caeteris tremendae majestati astabam, dixit mihi : c Yade et ex parte mea dic abbati, quatenus pro hac negligentia sua, cuncto tempore vitae suae singulis diebus septem psalmos pceniten- tiales persolvat. > His diciis, nuntius ccelestis dum ca quae intus audierat foris nuntiasset, ad Do- minum mittentem rediit : a quo, lieet foris appa- rens, intns minime recesserat. Abbas vero cum tre- more ei admiratione multa quae audierat mente pertractans, diyinae pietati ex mtimo corde gratias retulit, proprio experimento probans, irr^ragabUi veritate subnixam esse sententiam, quam de Do- mino testatur Apostolus dicens quoniam, ipsi cura est denolns (IPetr, v). Humillima itaone ooedientia pcenitentiam sibi a summo omnium aboatum Abbate injunctam snscipiens, tanta curavit soUiciludine observare, ut etiam postea factus Albanensis epi- scopos cardinalis sohius esset familiaribus suis di- cere quia, si hoc articulo premeretur, ut unnm et duobus modis omnibus fieri oporteret, scilicet, in die sancto Paschae, seu Natalis Domini, aut missam

(17*)RenriciculpanonnisivemaIisfuit,quaIaborem raanuuni non dimisit, et per alium unfi curavit,quem per se uiigere debuit : fortassis suos indescandalizans.

A aut psalmos iUos omittere, potius missam inter-

" mittcret. Benedictus igitur Deus in donis suis, et

sanctus in omnibus misericordiis suis, qni in his

novissimis diebus lam perspicuis et evidentibus re-

velationibus consolatur humiles servulos suos, ut

Ser hoc a visibUibus abstracti^ invisibUibus pedem dei fortius imprimamus, certissime scientes quo- niam visibilium et invisibiUum ipse nnus et solus est Dominns, qui incomprehensibili majestale sua soli poUque patriam, unam facit ease rmpublicam.

GAPDT XXXI. De converso^auiperaratiam Dei et oraiianemvene- rabilis ablatts Henrici damnationis sententiam evasit.

Frater quidam laicus in Glaravaile quidem ali- quandiu conversatus, sed sub castissima Glaraeval- lensinm disciplina nequaquam fuerat nutritus, ve- rum de alia domo illuc transmissus, crimina gra- D vissima, quae in priori domo sua commiserat, usque ad ipsum mortis articulum, borrenda cordis du- ritia, sine confessione et pcenitentia abysso pes- simae celabat conscientiae. Hunc Dens omnipotens, in cujns ditione et voluntate universa sunt posita, tam liberaliter qoam misericorditer ab aetemae dam- nationis voragine, jamjamque super caput ipsins imminentis, eripere dignatus est. Pressus enim gravissima infirmitate, cnm jam mortem vicinam adesse sentiret, divina gralia, quam quandoqne mi- seris et indignis peccatoribus miseretur, Ulustra- tus, accito confessore peccata sua confiteri volnit. Livida vero malignorum spiritnum eaterva, qnae quantum in ipsa est, sem(»er gratiae Dei adversatur timens ne per salutare confessionis antidolum pec- catorem perderet, quem diu laqneis snis irretituni incontioenti se rapere posse praesnmebat, tanta yi maKtiae suse super eum irruit, nt perdito flamminis r oflicio diutius permanens, mutus jam ultimumtra- *' here flatum viderelur. Pius vero Dominus, qui sic- ut novit parcere supplicantibus, ita novit etiam debellare superbos, sicut quondaim typicum iUum Pharaonis exercitum mediae noctis sitentio per co- lumnam ignis et nnbis respidenB contrivit, ita et nnnc memae noctis sUentio per intercessionem , sicut credimus, beati Bemardi sanctorumque qni in Glaravalle requiescunt, lyrannicam daemonum su- perbiam increpans et fugans, reum snnm^ absolvft, redditoque linguae officio , ad* confessionis saera- roentuni animavit. Denique cum fratres infirmarii soUicite eirca eura observarent, et jam nuUus aliud^ nisi mortem iUius praestolaretur, esse re- pente mediae noctis hora instante apemit oculos, et absolute loqnens, se confiteri veHe fratribus indi- cavit. Tunc veloditer accersito venerabili donmo Henrico abbate, confessns est ei, loquens in amari- n tudine animae , et dicens : c Ego peccator im- ^ mundus , ego omnium flagitiosissimus, confiteor Deo, et tibi, Pater, quia cum essem pridem in mo- nasterio meo, nomine Esrom, ouod situm est in Dacia, ex quadam fornicaria filium genui, et ne» que confessionem neque pcenitentiam super hu- jusmodi scelere hactenus egi. Proinde nnnc cnm obmutuissem, maligni spiritus miserrimam aniitwun ad loca inferaalia rapuerant ; ibique vidi suppticia, quibus mox exutns corpore mancipandus ero ad puniendum. Ibi quoque ad cumulum damnstioins mese filium meum jampridem mortnnm reperi, ini- quitates meas arguentem et exprobrantem mibi hu- jnsmodi verbis: Heu, detestande peccator ! hen, exscerande proditor castitatis et religiouis, nnn- quam natus fuisses, nnnquam adultus fiiiflBea! quasi qui non esses, de utero ad tnmulum trans- latus fuisses! quoniam exigente malitia tua, ego ia istas perduci merni miserias ! »

His igitur audiiis et visis conturbor atqne coar- ctor nimis, tum pro ejnsdem filii raei impnuta pcenalitate, tnm pro mea ipsius jamiamqne unmi-

104^

ADDIT. AD LIBROS DE VITA & BERNARDI.

1044

nenid damnatione» Cam er(fO haec auiJisset discreius el prudens Paler domnus abbas Henricus, commota auBt visoera ejus vehementer, super lanta tribula- tione pecoatoria in supremo agone perirlitantis Unde et salutaribus verbis aggrcdiens hominem €€Spit eumi omnimoda argumeolosaB pietatis in« sloniia ad spem veni» animare, consulens et sua- dens effieacibus monitis, ne unquam idiquo modo de innefCabili- miserioordia potenti^simi Redemptoris diffideret, sed plena fidei devolione clamaret et di- oaret :> « Gred^i Domine^ quia si etiam in profun^ dttm inferni demerKus fuero» inde me poten^» osi misericordia tua libcrarc (Job. xxx). > TaDdem itaque injuncta poeaitentia, factaque absolutionc, Mm% drmisii flegroiuro* seque recepit in dormiio* rium^ Yix hora iransierai, ei ecce denuo, sollit:i-i iante infirmo, abbas ad eum revocalur, ac sine mora ri?veriitttr. Ad quem sic ail infirnius : t Obsecro ie, domina Paier, miserere raei, ei ora pro me misero peccatore, quia modo postquam iibi locutus, sum, ad loea poenarum redacius sum : ubi eliam signifi* caium esi mibi, quoniam propter confessionem quam miseranie Dei feci, ei propt' r p»niteniiam quam accepi, per gratia Dei liberandus sum ab «iernse damnationis voragine, iu purgaioriis iamea snpplieiis soelera quse oommisi ei omnia peccata mea usqae ad Dovisaimum quadraniem exsoluturus< Qnia vero miiiud pure confessus sum, et absque ptira jcoBfesaione salvari nequeo, magno Dei mu- nere eoce seeunda vice redire permissus sum, qua- tedu» vimst quod adhnc remordei Gonscienliami per saluiarem oonfessionis poiionem evomere fe- atiaem. Gonfiieor iiaque Deo> ettibif Paier, quod a qnodam fraife Uioioam unam sine licentia aixipore prasmnpsit ei de hoc preprieiatis et inobetiipntise erimiHe bactenus sine confessione ci posniientia vtzi. » Itaqne relif iosus ei pius Paier Henricus, ian- tam divinee boniiatis abundantiam sup^r tanio pea- eatore vehemenier admirans, ei ianquam bonus pastor oviculae perdiise quidem« sed inventee oQn-** fnrakulaos, • faota denuo absolaiionei poenitentiaque mjencia, infirmum et poeniteniem lenerrimo pie- tatis affeoiu -gratiae.. Dei comme^davii< Qui etiam< Mifirmus, oraoie abbate, animsequior facius) et ipsa serenalione vultfns etatum suum mclioFaium esse eignificans, rvrsuadbmutuii, ei poei mQdicum inter'; vallnm in pace quievii. Quis aeeusahit aduersus elec^ tosDei ? Si Deus jtistificdi^ quis est Qui condemnet? (Am. viu.) Ipsids omnipolentise soli licitum ci po* •ibile esi de eadem massa generis hurnani facere aliquod vaa in ooniumeliBm , aliquod in honorem' nee qnisquam valel ei dioere : Quare sic ff^cisti ? eojua judieia verajustificata. in semetipsa, cuju-que misericordiam ab set' rno et usque in aeternum su- per iimentes eiim, sicut nullus ex omnibus tiliis knminum, sic nec quisquam ex omnibus viriutibus angelorum comprehendere poterii. Sicut namque eonaeius ille ccelestium secretorum Augustinua soper sententiam illam, quam in Evangelio ait Do- mmua c iVeote potest venire ad me, nisi Pater qui misit met trdxerit eum (Joan. vi), dicit : « Quenri irahat Pater omnipotensi- vel quem non trahati <(nare illum trahai vel non trahats noli velle discu- tere sen judicarej si non vis errare » • Gaetemm siont beati mmis» qui tam^speciali privilegio gratise salvari merentur^ ut hic de quo loeuii snrausy sic «e converso miseri et iofelioes ni- . mia , . qui talium exomplo peccata sua usque ad taioviis ariioalum coafiieri dissimulant, temeraria vaUe ' impndsniia eamdem se graiiam in exiremis 8«ia consecaturos prsesumenies, oum Dominus per . Psalmistam dicai : Noii eongregaba conuentioula ewyan •tangniinibwf {Psalm. xv), quia pauci suni, ^i in aangnine pecoatorum perdurantps hanc gra- inni.40Dseqnahiur : aed he(][ae privilegia paucorum ficiunt communem legem ideoque qoicunque de

a inisericordia Dei tain superbc praesumunt, ri teiu- pus gratiae quod prse manibus, per negjigentiam suam pcrdunt, cum tompus gratiae iransioril, ethor- ror et cali^^o sempiterna' moriis luc(?m vita^hujus con- tenebraverit; tunc sicui capiuntur pisces hamo, et aves laquco, sic capienlur miseri lemporc malo ; tunc omnipotenlis Dei tremendam majesiaicra» quam nunc despiciuut prccata Imminum proptcr po^nitentiam beni|[nissime dissimulantem ; senlinnt justissima et saevissima districiione pcccata suppli- ciis fiunquam finiendis punientem. Igiiur reveren- dii»simu8 Paier Henricus abbas ClaraBvallis, dum quoiidianis viriutum incremeotis ad meliora profi* cereii ci opinio sanciitatis ^us clara ubique vul- garetur-, voluntate et elecfione summi pontificis^ fratrum quoque cardinalium consilio anauenie, in Albanensem cpiscopum cardinalem atisumptus e^i..

. Quam digniiaiem adrplus, sic ea quae pontificis

tf erani exscquebatur, ui primse suae professionis ct humilitatis nequaquam immomor existeret, ibris aucioritatem sacerdolio condi^^nam praelendens, sod intus luclum monachi in spiritu conirUo et corde humiliaio sacrificans, obtutibus interni inspectoris placere fesiinabai. Factus autem episcopus Claram- vallem suam oblivioni minimo tradidii, sed sincero eam semper dilexii amore, bonori ei utiliiati ejus iam in curia Romana, quam alibi, ubicunque poie- rai, fidelissima devotione iniendens. Consummaiis vero feliciter d^us viiae suae sepultoe esi in Clara- valle, in loco quem aibi elegerai, et magno desiderio praeopiaverai s qui locus medius &H inter memorias sanctorum confessorum Chrisii Bcrnardi ei Mal;- chiae, quemque ea inientione sibi ad locum sepuI-> turae praeelegit; ut in die generalis resurrectionis praefatis sanctis adhasrens, quidquid meriiorum sibi

. deerit in se, sanctissimorum contubernalium suo-

f* rum meriiis adipiscatur.

CAPUT XXXIL De venerabili viro domno Petro octavo Clarcevallis

abbate, Posiquam mater aniv^Tsaiis, videlieet sancia Co« cle^ia Komana, quae habet pieniludiaem poiosiatis, in partem sollicitudinis ascivii domnura Henricum. quondara Claraevallis abbatcm) eum quaererent eni- xius abbates et fratres Claraevallenses, quem in lo- cum ejus subro^ent, cito de proximo obtulil se fragrantissima virtutum suaveolentia domni Petri abbatis Igniacensis, cujus supra mentionem feci- mus : qui hanc specialem Kraiitim ab hominibus sui temporis obiinuerai, ul sanctus et bonus, electus ex niillibus praedicarelur. Ilunc iiaquc dignum di- gnorum successorem, octavum Clar»vallis abbaicm unanimo consensu elegerunt : dignum, inquam,

. qui pro suae reverentia bumilitatis ad altiorem locum

Q ascendens, lempli Domini, quod ex vivis lapidibus nedificatur, minisier constilueretur, de quo per E^c- chielem dicitur, quoniam in octo gradibus ascensus ejus {Ezech. x]lxiv) : hocsignificante Spiritu sancio quo<l per gradus octo principaliam viriutum a \ oetavam aeiernae beaiitudinis ascenditur. Iste Dci famulusi oum ante susceptum iregimen Clarfieval^ lensis Eoolesiae perfeclus el sanctus judicio omniufn habitus fuisset , iamen tanquam praeterita cenvcr- satio sua nullius raomenii fuissei, ad novum ago* nem seipsum extendere coepity studens modis om- nibus dare voei suae vooem viriutis, id est ut quae ore dooebat, opere non destruereti omnia jusla ei sancta faoiis magis quam verbis ostonderel; Pairum quoque praecedentium vestigta continue prae oeulis haberet» praecipue sanctissimi Patrisnostri Ber-^ nardi, cujns se indignum vicarium judicabat» Cum* que caeleris florerct virtutibus, gratia tamen man'> suetudinis ila deooratus erat, ut in habilu, in in- cossu, in vultu, in locutione ipsius nihil aliud, nisi sanciae humiiitatis quae aliud in cordo ipsius radi-

caverai judicia remierent. Denique universa fere

1045

KXOftilUi! MAGNUM ClSTEtlC. - DFSt. 11.

1046

domus administralione in temporalibus ceiiafaHis a bat, rapinis, incendiis r;adibtis, Cdeteri^ue aimili- et provisoribus ejusdem domus dommissA, ijjsa soli " bus diabolicis o

ot)ertbtis frequenter insislen^. Hoc autem solummouo boni iii' eodem es^ videbatur, quod virum fianclissimum t^etrunA lunc Igniaci, po- slea Clardevallis abbatem, cufn toia ddmo tgniacensi sincere dihgjens magnifice honorabat, ihmtumque de ejus meriiis conndpbat. Neque vera iil frustra, quemadmodum rei exitus dcclaravit, ut adinoplere- tur scnteniia, quam Dominus in Evangelio ait : Qui recipitjustufnin nofninejHsti, mercedemjustidcci- piet (Matth. x). Nsim cum adfhuc esset in nE^tate \irili, coniigii eum lethali segritudiae pressum adextrema perduci. Proinde misu quantociiis nuntium, ro- gans et'snpplican& quatenui prsedictus abbas adse venif^ dignaretu^. Qui coridte venie,is, iovehit ho- minem' jampeoecdusiimptum, et linguae oftcib pe- hitirs destitutam. Sed or&nte Abbate sancto, larga

>li-

Deo vacare saluliquo animarum inlendere proposutt. Nempe quotiftS(iunque exocctipatus essc poteral, In auditorio soius in silenlio, demissO in lerra vUllu sedebat, iil si quis de juniofibus, vel infirmioril)us fralribus mullitudine tentatlohum percussus, sou quavis molesiia gravatus fuissei, lib(*Pdm etim ad- eundl facultaiem haberet : quem cftiam continuo, secundum datnm sibi gratiam tolutaribus moqitis et dulcissimis «diflcationUm eI6qQiis ad agonis pro Christo suscepii tolerantiam l*oborabftt. *

Caeternm quam rlgidus casligator coTporls sul fiioriT, et ho6 salisaperei (Juod nnnqUam duabus tuntcis et' ddabus (Jucullis simul, sed aui una ctf- cuHa et dUabus tUnt^Jis, ^ut una* tunica n duabus 'cucnllis, ' etfarti ' in asperrimo' " fpig6're Vesliebatur ;

botis (juoque r^lns?^ime utebatur. Frugalilati Voro benigniiate ChrisAi Don\ini nosiri indulta est j5ro _ et parcimonf^ln tantum operam dabat, utipsis quo- ft hns segro loquendi faehUas. et voluntas confiien^i. que comnrratiibils cibls parcisslme utcns, magis qua '' Confessione vero cuin mtilta (Jopdis contritione fa- 1«^ ^ x....^ .. . «. _ ... .. cta, volnil in(iohtinenli mundum deserera, et habi-

tum sanctae religionis assumere. Gonjuge autem ipsius; quse plus cbrpus mapiti suiquam animamdi- ligebat; multa p(^rtinacia ne hoc fiepet j)irohibehte, diiatum est interim vOlum, donec illa dfo itdspitate ipsiuspenitus desperata, tandem suum dedit assen- sum. Qui gavisus vehementer de impetrala eoni^r- sionis licentia, mox ad supra prsedictam Igniaci do- mum trahsfcrrl se fecit, futurus ibidem mohachus, &i Viiciftset. Sed morte accelerante soluta esl piroti- nUA&nima ejus a corpore, amarissima- cdntritionc ingomisccns ac poenitens vehemenler, qiied te.npus poenitenliae sine poenitentia tran^egisset. Cumquc defunctu^ fuisset, factse sunt ,de co revelationes muliae praefato abbali, cseterisque senipribus loci.

lectrnque ^usteniamffntum fragilis corporisqusercrc, qham gulae irrilamentis induTgere se comDrObaret. Scmper in corde, freqnefller et in ore haoebat, sc indignum, se ihsumcientem ese, qui tiniam domum reg' ret; se mirius idoneum, minusque discrefnm, ad quem de universis mundl parlibus tanta abbatum et fpAtrom muliitudo respicere debepel. Unde etiam tegi Francopum, qui p^opiUqutts eral, quadam' vice dijLisse ferlur : « Vid(?, domin<^ rrii rex, quod fego lan- lillu*? homuncio; nullam prorsus habens pei*8onam', mentis '6tiam el ralioiiis inops, lam sublimem d6- mum Wgendarii suscepi, et timeO graviter ne foric per rmpmdentiam el insufflci(?ntiam meam, status ClaPa^valfis, (iiii hucusqueinviolitus peVmansit, la- befacteldr. vjCUjus humilitate tox admodum delecla-

tus,Tespondit ei : « Cur,domihePaier, intantam pu- quas quia longum est omnes explicarej paucas ex sillanimitatem temetipsum dejicJB, ill curam anlma- g pluribus annotare curavimus. Eadem igilup nocte

rum, qujis pt^o auctOre regendas suscepisti, (Jcsererrt qua defnnctus ^st, apparuit in visione coiviam viro

yelis ? Ne (Juae.^io, ifa feceris, sed secundum graliara religioso, quasi de leclo se erigens, in ^uo gpavi

tibr & Doramo collatam, curara bominifci ovifis vigi- — - j- - • • • -j-»- r*..- tit.

lanter exefcerc «on ncffligas. Tu* lanium esto ab-^ bas intus, in ih qiiae ad nonorcra Dci, et ad satutera

auimarum peftment : ego foris ero abbas, in omni- bus quae ad utilitatem domus vesirae speciahi, pos- srs^jonfes vestras tutando, ei ab omni exa< liooe li- bcras reddetido, omnem eliara qui maligna volurilale vos qnolibet modo inquietare prsesumpserit, regiae aniraadversionis uUione fcrienc[o. » Purissimam et Deo placitam hujus beati viri in sancta religione convepsalionem manifeslius indical gloriosa illa re- velatio, (juara supra expressimus, per quafn glOri- ficationem ChHsti martvris Gerardi quondam Cls-

aegritudine pressus' jacere videbatur. Cui cum ille a(fininiculam ferre conaretur, alt : c Non est mibi hecesse, Crater, ut teipsura fatiges; sttnelus oamque Benediclus sub cujns alas, Ucet indigniis, confhgi, adjutor est' milii foftissimus, ipseque me mittit ad dominum Petrum abbatera vestrum, ut ab eo nao- nachus fiam. » Iii ipsa nocte eum idem veherabilis abbas prb anima' neccatoris, sed poenitenlis sollici- tus etanxius valcle existeret, coepit animo pcrtra- ctare qualiter homini mortuotanta peceatorum molc gravalo snccurrere posset. Hsec III6 cOgitante, su- bito astitit ei quidam cujus viiltum noh agnoscebat- quem taihen angelum DomihirHisse credetmt, respon-

raevallis abbatis, non solum spiritualibus, vcrura aens cogitalioiiibus eins, rt dicens : » Magno adju- ctiara corporr.libus oculis et auribiis videre et audire torio in(li^et. Haud qubitim vero est quin de ijjso dignus fiiil. Quam vero copiosa supernae graliae dul- Q mortuo diceret. » Et his dictis, stalim ab oculis ej^s cedine perfusus fueril, quamque non inefficax pro sublatus est. ' •'

sceleratis et peccatoribus iutercessor exsliterit, mi- rabiIis'ilTa et vcre memoria digni Balduini mililia el scjeleiralissimi peccatoris in extremis conversio manifesle declarat. Quae qualiter accidirit, non ad impunitatem promiliendam crirainosis, sed ad lio- norera Dei, et ad consolationem poenitentium pro- feremus, sicutidem reverehdissimus abbas eamcul- dain fralri mullis nrecibus exor;ilus seriatim expO^ suitjcujusverbis ficlera non adhibere, omni religioni detrahcre est. Porro memoraius fraier scripto, quae audieratjCOmmendivit: unde et uos ea quae dicturi sumus, ipsius verbis expressimus.

CAPDT xxxiir.

Qualiier omnipotens Deus cuiddm sceleratissitnd

peccatorij mentis et precibus venerdbilis Petri

dbbatis pcehitentice fructrum concessit:

Miles quidaihj nomine Balduinus,' dominus castri,-

quod in territorio Semeusi situm Guiza uuncirpa-

tur,'cum esset hor.o bellicosns et stjscnuas afmls

postposito timore Dei muJia mala quotidie perprepa-

Ilaque sanctus abbas, acoepto, divinilus hujusmodi responso, liquefactus est iotus pictatis et fratcmae compassionis ungucnlo^* et mox conversus ad ora- tionem altaria sanctbrum circuibat, eorumque suf»- fragia prd salute defuncti mcdullilus implopabai. Cum({ue hoc ardenti pietatis affectu diuiius actita- Pet, cx infirmiiaie fragiliiatis ,humanae taoiquam moeslo et fatigato sOmnus obpepere,coepii. Tenni- . ter vcPO Obduciis palpebris', cum nec plene vigilana, nec plene dormiens sibi videretur, repente appa- puit ei Salanas, vultu tfrribili minacitep fpcmens adversus eum et iiccns : Quid? Balduinum auCe* Pes mihi? » Et cura hoc dixisselt in irapetu furoris exilift in eum, coarctans et comprimens vehemen- ter. Qui siaiim expergefactus, ita se pmnibu« mem- bris astrictum reperit, ut ea nu)vere non poaset, scd verbum Dei non fuit alligatum. Di^t itaqttc ad in- ^atiabilem illum homicidam ; « Adjurp te, apiriuia immunde, per san£[uinem Jesu Cb/isti Fitii Dei^i quem pro nobis miseris et peccatoribtts io cruce

1017

ADMT. AD LIBR06 UB VITA 8. Big«ARDI.

1048

fiindere dignattts es ; et per gloriosam ejas geni- a digne sstiroare sufficiat? Sed sient ceriisaiine ere-

tricem et Yirginem Mariaro, quatenus hoic animse confeaa» et iMenitenti nocere non prssamaa. • Et cnm hoc dixisset. divina virtnte eoactus reliquit eum diabolus, et fugit. Ipse vero in sua relaxaiionc defuncti lii)erationem intelli^ens, resumpta orandi constantia, magis ac ma^is interim precibus insi- stebat. Tanta namque in illa hora devotionis gratia perfuaua est, Untamque de Dei miaerlcordia fidu- ciam mente concepit, quantam nunquam in vita 8ua fuerat expertus. Unde etiam indubiianter cre- didit snas soorumqne fratrum supplicationes pro codem defuncto divinitus exaudiri. Mane ergo facto com eapitulo fratrum praesidefet, omnes in com- mune sollicite rogat, attentius monet, quatenus pro anima peccatoris, qui ad ipsos in supremo necessi- tatis articulo confugiaset, devotas preces effunde- rent, muitasque et diutumas orationes statuens,

dit catholica mater Bcclesia Domioum Jesum pro peccatoribus et impiis in passione et in morte soa mnocenlissimum sanguinem suum fudisse, ita pror- sus incertissimum est quisnam sit ille qui ad re- demptionis hujus sacrameotum perlineat» vel, quis ille, qui non pertineat : ideooue meriio judicare pro- hibemur, neque de quantum libet sceleratissimo pec- catore praeciintem ferre sententiam, qoia quaHs quisquo sit nodie, utcunque aestimare possumus, qualis vero crastino futurus, omnino scire non possumus. Neque eoim solum quidam per gratiam Dei de peccatis et vitiis transeunt ad remedia poe- nitentise, verum etiam, qiiod omni lacrymarum fonte plangendum est, tembili nimis jndicio Dei, de virtutibos et sanctis operibus nonnulli tandem dilabuntur ad vitia. Ergo qui stat, in timore ettre* more videat ne cadat; quiautem cecidit, modis om-

ipse per dies trin|[inta pene quotidie sacrificium no- d nibns solUcitus sit ut resurgat. Ubiconque enim li-

strs rademptionis pro ejus anima ofTerre curavit. Porro per totum trieenaiwM ilhid vix aliqua dies praetenit, quin memorato abbati, aliquando qui- dem dormienti, aliquando etiam, quod magis mi-> rum esl vigilanti, idem defunctoSy scilicet Baldoi- nus, appareret interdum qnoqoe flexis genibus et junctii manibus coram eo stans snpplicare vidd>a- tur. ut pro se orare non desisteret.

Gontigit autem in ipso tempore abbatem quem- dam monachorum nign Ordinis, quem miles ilie adhuc in came vivens aliaoando graviter injuria- vt*rat, ad eamdem domum Igniaci bospilandi gratia divertere. Gavisas vero revereodissimns abbas Pe- trus, quod hanc quoqoe occasionem a^jovandi pec- catricem animam sibi pnestitiseet Dominus, supra dietom abbatem duxit ad tomolum defuncti, obse- crans in Christi amore ut eon absolveret ab ilia

gnum humanse nalurae in morte carms cedderit, sive ad austrum, sive ad aquilonem, ibi erit (£c- ele. Xi), id est aut cum Ghnsto, aui est vera vita, in seterna beatitudine, aut cum diaoolo, qui est vera mors, in perpetua damnationis miseria.

Perpende itaqoe, lector, quam obarus et acceptus Deo fuerit iste beatos abbas Petrus, cujus meritis et uredbus donavit hominem peccatorem, qui ob muitiplicitatem et enormitatem sceLemm suontfi vix unquam de profondse mortis voragine respirare posse videbatur. Quod si ante susceptum regimen Clanevallis tam perfeaus fuisse dif^oscitor, posi- quam pastor et rector hujus religioase domns fim merait, de qua, sicut beatus Bernardos in quodam sermone suo testatur, optimos et pretiosissimos animarum redditus singuhs aunis colligit Deus ni-

hijne meritoram illi accrevisse putabimus? Accrevit iojuria quam, suadcnte diabolo, in ipsum commi- n otique, quia priorem religionem sua posteriorc serat. Quo statim sine dilatione, tum propter ho- ^ sanctitatemultiplicibus virtutum incrementis comu-

lavit| sic Marths inquietas in semetipso castigans occupationes, ot Maris quietem per sacrse contem- plalionis studium toio mentis complecieretur affecui. Sic subditos arctam et angnstam viam incedere do- cens, ut legem quam aliis imponebat, primitus hanc tenendnm esse, in sua sancta conversatione demanr straret. Conaummatis igitur landabiliter diebus vits snse, debitum universitatis exsoivit ; et qui aliquan- diu in lacrymis seminaverat, claudens oculos in morte camis, in gaudio immortalis vilse dulcisai- mos laboram suoram manipulos sternaliter metit. Yenerabile corpus ejus in cellula, qua supra dixi- mos, martyrem Christi Gerardum positum, in sar- cophago super pavimentum exaliaio cum condigno honore reconditum est : ubi cum beaio collega suo in pace in idipsum obdormiens et requiescens, ge-

propter

norera Dei, tum propter compaasionem fraternse misericordite, quod petebatur concedente, ecce in ipsa noete defuoctus ille domno abbati Pctro gra- tttiabundus appaniit, ostendens ei corpus suum purgatum a lepra, qoa se ab olim contaminatum luiase insinuabat. Prffiterea in facie tpsius apparuit iminensi cujusdam vulneris penitua obducta cica- iriXf enjiif aaBiias recena deietum ostendebat esse piacolom, quod in abbatem commiserat. Post hsec aotem, com jam Dominos declarare vellet exaodi- tas foisse in conspectu suo precea sancti abbatis fhitrumque ejos, pro anima pocnitentis illius, in ipeo saocto die Parasceves, jam iochoato circa ho- ram nonam divino officio, in ipsa, inquam, hora, qua Dominus Jesus Ghristus pro peccatoribus cro« ds supplicium subire et mortem f;u8tare dignatus

est, cnm idem venerabilis abbas mdutus sacerdo- n neralis resurreciionis diem et gloriam, quae tunc talibus juxta aluire praesideret, apparaerunt ei duo sanctis rcddetur, feliciter praestolatur.

jttvenes prseclaris vultibus et sencis vestibus reni- tentes : q^ui eumdem Balduinum defunctum dextra Isevaque incedentes ad altare deduxerunt. Trans- enntes vero coram abbate, convertentes se ad eum dixerant : ficce dominns Balduinus. Erat au- tem ipse defunctus nigris quidem vestimentis, sed tam^ bonis el decoris amictus, quse qoasi de Isembruno esse videbatur. Quod videns sanetus abbas, laetatua eat valde, nimirum inteiligens in vestibus nijgris poenitentiae signnm, et in repnesen- tatione ipaius ad alUre certum reconciliationis in- dicium. Ut vero rnconciliationis hujus omnis a corde famuli Dei removeretur scrupulus, qui prius crebro apparere solebat intercessionis opem flagi- Uns, donceps nec ipsi abbati, nec alteri cuiquam apparuit, ut etiam per hoc magoa misericordia Dei so in niimero poenitentium, et m purgatoriis iocis ad similitudinem Dei reformanaorum receptom foisse declararet» Qoia, rogo, divinae boniiatis et (lemenMa? viscera supor nos miseros et peccatores

Reeapitulaiio supradictorutn, De virtotibos et laudabins vitse prfleconiis reve- rendissimorum Patrum, beati Alberici primi, et beali Stephani secundi Gisterciensis coenobii abba- tum, nec non et sanctissimi Bernardi primi Clarae- vallis abbaii^^, corumque successorum, quasi de spatioso et florido campo non inuiiliter, ut reor, ista decerpsimos, et fratribus nostris lectioni sto- dentibus, et lectione quoque proficere cupienlibus tanquam vernantissimos flosculos apposuimus. Dei omnipotentis misericordiam postulantes, quatenus non tantum Gistercio et Glaraevalli, sed etiam uni- versitaii Ordinis nostri Patres tanlse religionis et perfectionis aemulatores suscilare dignetur, ut om- nes tfos qui in Gistercienai Ordine pondus diei et sestus, q'nod institutores nostri indefesso studio porUverunt, nobisaue portandum tradiderant, ferre decrevimus, non /solum ex leclione sacra praeceden- tium Patrum exempr^a cogn.iscamus, verum etiam pnesenljpm Patrum illu^mJnati robor.itiquo docirina

tm

BXORDIUH MAGNUH GISTERG. — DIST. III

1«6»

iotra DomiDici ovilis caulas, ubi intranleset cxeuQ- i les paseua vitae inveniamus, recipi mereamur. Nemo vero putet nos haec de Cisterciensium et Cla- raevaliensium abbatum sacra conversatione isla conscripsisse, quasi non et in aliis domibus nostri Ordiois, praecipue in illis quae cum Cistercio et Clarevalle caput Ordinis esse noscunturf Firmi- tate scilicet Pontiniaco et Morimundo clarucrint, Patres vila et reli|[ione coospicui, cum certissi- me seiamas, in diversis coenobiis nostri Ordi- nis Patres diversarum gratia virtutum florentes

exstitisse, quorum meritis et precibas usqae hodie per universitatem congregalionis nostra^ vigor dis- ciplin» et fervor sanclse religionis adjuvante Do- mmo conservatur. Sed nos ea, quse de prineipalium domorum Ordinis Patribus cognovimus, ad exem- plum sufficere credimus, quorum et sanclitas sine prsejudicio cselerorum excellentior esse creditar^ et aucloritas animum legeniis ad reverentiam amo- rcmquc sacrae religionis facilius accendere spe- ratur.

DISTINCTiO TERTIA.

De quibusdam S. Beraardi fratribus et discipulis^ aliisque Clarsevallis religiosis.

CAPUT PRIMDM. De domno Gerardo fratre taneti Bernttrdi cellerario

Claragvallis.

Jam vero ad seniores, qui sub beatissimo Patre

noatro Bemardo, et deinceps in Ciaravalle clarue-

nini, stylum vertamus, viros vere reliogiosos, con»

lemptu sseculi sublimes, ordinis semulatione ferven-

f8s, diversorum charismalum gratia tanquam sidera

coeli relucenles, sanctse coniemplationis studio sine

iffidio mentis invigilanles, qui nomen et habitum

monachi sancti moribus et optima conversatione

decoravere, utqne hoc quod dicebantur, vere es-

sent, et admirabili devoiionis instantia elaborayere.

Quorum primum tanquam primogenitum, quod in

lege Domino offerri prffidpitur, non immerito po-

nemus domnum Grerardnm quondam Ciarsevallis

cetlerarium, germanum fratrem sancti Patris nostri

Bemardi, plurimumque ab eo dilectum : qui quanto

difltieilius in initiis conversioni consensisse yisus

foit, tanto tenacius et sincerius postmodum in

omni conversatione sua ejusdem eonversionis exer-

citiis adhssit. Cum enim servus Domini Bernardos

in adoleseenlia sua tanquam tanerrimus ligni yer-

«tculus dclicatus existens. Spiritu sancto prsven-

tus manum ad fortia mittere proposuisset, conver-

sionis etiam gratiam menle conceptam Domino

vovisset, eodem quoque Spiritu inflammatus con-

versionis socios quaquaversum colligeret : cunr jam

eaeteri fratres ejus salutaribus monitis assensum

prffibuissent. Gerardus salubre consilium diflicilius

admittebat, quia, cum esset miles in armis stre-

nuus, juventutis robore validus, magnae prudentiae,

benignitatis eximise, et qui ab omuibus dili^eretur,

radicem cordis hujus mundi fiompis et vamtatibus

. altius intixerat. Cumque obstinato animo fratris sui

monita repeileret, biemardus fide jam igneus, et

fratemse cnaritatis zelo mirum in modum exaspe-

ratus : « Scio. inquit, scio, sola vexatio intellectun

dabit auditui. > £l ecce prsesentialiter in latere ejus-

dem fratris sui lancea mfixa ei apparuit prsesagium

futorornm. Moxque digitum loco lateris in quo

lanceam solas ipse videbat, apponens ; « Yeniet,

inauit, dies, et cito veniet. Cum lancea lateri huic

innxa pervium faciet iter ad cor taum cousilio sa-

lutis tuse quod asperaaris, et timebis quidem, sed

minime morieFis. « Sic dictum, sicque factum est.

Pancissimis namqae interposiiis diebus circumval-

latus ab inimicis, capitur et vulneralur juxta ver-

bum fratris sui, ianceamque ipsi lateri, eidemque

loco, quo prsedictum fuerat, trahens, et mortem

qnasi jam prsesentem perhorresnens, clamabat

« Monachus sum, monachus sum Cislerciensis. »

Nihilominus tamen captus, et in custodia reclusus

est. Porro de vnlnere pr»ter spem cito convaluit,

propoBitum vero seu votum cruod voverat, non ma-

tavtt. Cumque frater ejus laboraret, ut erui posset

n sed nil proficeret,^ Gmtrdm magis ac magis contri-

^ stari et anxiari coepit, eo qaod votum quod Domino voverat reddere prohiberetur^ quodque cam libe- rum sibi fuisset^ amore saeculi debriatus» vovere et reddere contempsisset. Bernardus vero, cam nec loqui ei permitteretur, accedens ad oareerem cla- mavit: < Scito, frater Gerarde, qaia ituri sumus in proximo, et monasterium introituri. Tu vero quando quidem exire non licet, hic monachus estb, sciens quod vis et non potes, pro facto reputari. » Aliquando itaque tempore in carcere clausus et compedibus vincius» dicidit durum esse sibi contra slimulnm gratiae Dei recalcitrare. Dididt, inquam, fellea dulcedo amoris hujus ssecali quantis calami- tatibus, quantisve amaritudinibus repleatur. De- mum cum sufBcienter et salabriter pro obstinatiofie sua castigatus a Domino fnisset, quJidam noete audivit in somnis vocemdicentemsibi' : «Hodieli-

r beraheris. » Eadem itaque die circa vesperam divi- nitus compedes ejus confraetse saut, claustra etiam carceris sponte reserata sunt, exiensque Gerardas, per medium illorum qui se captivaverant et rechise- rant liber incedebat. Sicque a gemina captivitate, eorporis sciiicet et anims magna Dei misericordia liberatus, ita ut ex sententia dicere posset : Virqa tua etbacului tuus, Dominef ipsa mecorueiataimit (^Psal. xxii) cum fratribHs siiis, c^terisque, qui in eodem spiritualis militiae sacramenia juravei^ant, Cistercium* veoifty -tanto humilius et devotios votum quod voverat Diomino redditurus, quatito ex sola divina gratia et voluntate vovendi, et ejusdem voti implendi facultatem, tam manifesto miracuio edo- cttts, inesse seiebat. Postmoduim vero» eum re- verendissimus Pater Stephanus Cisterciensis abbas, beatum Bernardum et fratres ejus, cum aliis viris religiosis, ad sedificandam domum Clarsevallis mi-

n sisset, ipsomaae venerabilem Benlardam cseteris prsefecisset abbatem, dominus Gerardos in eadem domo cellerarius constitutus est. Quam vero stre- nue, qnamquc prudenter et humiliter officium ' sibi creditum administraverit, melius ipsius beati Ber- nardi verbis quum nostris' explicabimus. Cum etnm post obitum ejus idem venerabilis abbas nobili illa sua facundia sermonem piissimo luctu plenum in convenlu fratrum ficeret, inter caetera sic ait (IB). c Scitis, 0 filii, quam justus sit dolor meus 1 quamdolenda plaga mea.Gernitisnempequanii fidus comes deseruit me in via hacqua ambulabam I qaam vigil ad curam, quam non segnis ad onus, quam suavls ad mores I Quis mihi- ita pernecesaarius, cui aeque dilectuseffo ? Frater erat geoere, sed religione

fermanior. Dolete, quaeso, vicem meam^ quibas aec nota sunt. Infirmus corpore eram, et ille por-

(18) Oratio funebris in obitu Gerard. Serm. S6 in Cant.

i05t

ADDIT. AD LIBROS Dfi VITA S. BBRNARDl.

1035

tabal me; pusillus cordo, et confortabnt me. Piger eram et negligend et exciubat rae ; improvulus ei obliviosus, et commonebat me. Quo mihi avul^^us es ? Quo mihi raplus e manibus, homo unanimis, homo secuiidum cor meum ? Amavimus ncs in vi- la, quomodo in morle sumus separau ? Amari^si- *ma separaiio et quam omnino non posset efficere, nisi mors. Quando enim mc vivus vivum dnsercres? Omnino opus monls, horrendum divoriium, Quis enim tam suavi vincido nosiri non pepercissei a- moris, nisi tolius suavilatis inimicamors? Ad omne qtiod emorserit, respicio ad Grerafdai», ut-oonsue- veram, et non esi. Heu ! tunc ingemisco miser, sic- ut homo sine adjutorio. Quem cenmtaifk in am* bi^is, cui in adversis fidam, qais f^ortabit onera, quis pcricula propulsabit ? Nonne ubique gressus meos Gerftfdi o6uti anteibaxit ? Noone tuum^Gerarde pectus curae meae noiius quam mcum ipsius habc- bani , fimiliarius incursabant , acrius urg^cbanl ? Nonne in lingua tua illa placabili el potenti meam a sermonibus saeculi frequentissime vindicabas, et amico reddebas silenlio? Dominus dederat ei lin- guara eruditam : ni sciret, quando dcberei proferre sermonen. I(a denique in prudentia responsionum suarum, et in graiia data sibi dcsuper et domesti- cis saiisfaciebal et exleris' : ut pcne me nemo fe- quireret, cui prior forte Gerardus occurrissel. Oc- currebaC aulem advoiitaniibus, opponcn^ se, nc meum otium incursareni. Si quibus sane satisPa- bere per se non quibat, hos addurebat ad me : c^e- teros emiitebat. 0 vifum indusirium ! o amicum fidelem ! et amico gerebat amorem, et officiis cha- ritatis uoq deerat. Quis vacua reCessit ab eo manU? Sl dives, consilium ; si paaper, subsidium reporta- bat. Nec quaerebat qusD sua erant, qui se mediis in- gerebat Curis, Ut ego vacarem. Sperabat enini, sicut erat hamiliimus, majorem de nostra quiete fructum, quam sl Vacaret ipsie. Interdum tamen postulabat absolvi, et alteri cedere, quasi qui me- lius provideret. Sed ubi ille inveniretur? ^fec pfi- tulauii aliquo, ut assolet iu eo ofBcii detinebatur affectu, sed solo inluitu charilatis. Siquidem plus omnibus laborabat; et minus omnibus accipiebat, ila ul ssepe cum aliiB nocessaria ministraret, ipse egerfet pluribus, verbl catis^i, cibo, aut veste. Gra- tias tibi, frater de omni fructu meorum, si quis est in Domino, studiorum ; tibi deheo si profeci, si pro* fui. Tu intricabaris, et eso tuo beneficio forialus scdeham mihi, aut cbrlc aivinis ^anctius occupab.ir Obseqpiiis, aut xloctrinae filiorum utiiius mteil- debam. Cur enim securus iniusndn essem. cum tc scirem agentem foris, manom dexleram moam, lu- men oculorum moornm; pectus nieum et linguam meam ? Sed quid dixi foris agentem illum, quasi interna Gerarduft ttesciret, et spiritnatium expors essel donorum ? Norunt (|ui lllum norunt spirilua- les, quam Verba ejus spiritum redolereni. Norunt contuberhales, quam morcs ejus et sfudia hon cai- nem saperent, sed ferverenl spiritu. Quis illo rigi- dior in custoiiia disciplinse ? quis in castrjgando cor- pus suum districlior ? quia suspen«^ior m coDtem- plando subtilior in di:?serendo? Quoties. cum eo disserens, ea didici, quse nesciebam : et qui doclu- rus adveneram, doclus magis abscessi.

« Nec miriim 'ie me^ cum magni ac sapientes viri id ip^ium nihilominus de illo sibi accidis^e testen- lur. Non cognovit litteraturam, sed habuit liltera- rum inventorem sensum, habuit et illuminantem Spiritum. Necin maximis tantum, sed et in mini- mis maximus eral. Quid, verbi causa, in aediBciis, in agri?, hortis, aquis, cunctis denique artihus seu operibus rusticorum ; quid incjuam, vel in hoc ge- nerc rerum Gerardi sublcrfugil peritiam ? Caemon- tariis, fabris, agricolis, horiulanis, sutoribus atque icxtoribus, facile magister erat. Cumque judicio omuium omnibusessetsapientior^ solus in suis ocu-

M lis non erat sanions. Utinam muttos etsi mi- nus sapientes, non plus tangeret illa maledictio : VcB qui sapientes estis in oculis vestris {Isai. v). Scicnlibus ista loquor,' et adhuc plura his de illo experlis et comperlis. Parco autem, quia caro mea et fratcr meus est. Hoc autem securu> addo, mihi ulilis in omnibus et prae omnibus fu t *, utilis in par- vis et magnis, in privaiis et publicis, foriset iotus. Merito ex eo pendebam totus, qui mihi tolum erat. Solum pen^ reliqueral mihi provisoris honorem et nomen; nam opus ipse faciebat. Ego vocilabar ab- bas^;-sed iUe pFseerat i& soUictKidine. Merito re- quievit in illo Si iritus meus, per quem licebat de- ^ectarl in. DonnBo, prsedicare liberius, orare se* curius. Pef te, int^uam, mi frater eral mihi mens sobria, quies ^rata, sermo efiicacior, oratio pin- guior, frequenuor leclio, ei ferventlor affcotus. Hcu, sublatus es, et haec omnia simul. Tecum paritcr ab-

D i'Tunt omnes deliciie el laetitiae mnae. Jam curae ir- ruerunt, jam molcstiae hinc inde puisant, et angustia^ undique solum mo reperiunl, solae mihi te abeunie remanserunt; solus sub sarc ina gemo. Aut poneri*, aut opprimi necesse cst, qula tu tuos humetos sub- duxisu. Quis mibitr>bu»t citomoripost te?Nam pro te noiim, nec tua te fraudare glorla. Porro supervi- vere tibi Iftbor et dolor. lixiie, exile, .lacrym«, jam pridem exire capfentes. Exite, quia isquivbbis moar tum obstruxeral, commeavil. Non mm insensibilis, fhleor, ad poenas ; horreo mortein m(«am et meorum, l^leus erat Gerardus, raeus plane. Aiinon meus, ((ui frater sanguine fuit, profcssione fllius, soUiciludin^ paler, consors spiritus, intimus affectu ? Is recessit ame;sentio, la^us sum, ct gravilcr. Ignoscite» filii, imo, si fllii, \icem pateraam. Doleo super le, Gerarde charissime; nou quia dolendus, sed quia ablatus. Et ideo fortassis doiendum mibi potius

Q super me; qoia bibo calicem amariludinis. Ubi esi, mOrSy victoria tua ? Vbi est mors^ stimulUs iuus ? y Cor. xv).Gerardus tenon formidai^arvalis effigies ! Lrcrardus per medias faucestuas transit ad patriam, hon modo sccurus, sdd ct taelabundus ei laudans. Plango igitiir primnm siiper mea ipsius plaga, atque hujus jaciura domus. Plango <»einde super paupe- rum neCessilalibus, quofum Gorardus pater erat. Plango certe et super universi nostri Ordmis st 'lu, nostraeque professionis ; qui de tuo , Gerardo, zele, consilio et eximplo, robur non mediocre ca- piebat. Plango postremo, etsi non super te, pro- pter lo tamen. Hinc prorsus afficior graviter, quia vehementer amn. »

CAPutn.

De laudabili abstin^ntia domni Gerardl celletariit Hoc est testitnonium, quod d6 vita et conversa- Uonedilecti fratris^bi Gerardireverendissimus Paler n fternardus pcrhibuit, quod nofe de lOngo scrmonc ipsiiis diverSis in locis excerpenles; acl demonsrraudas tanti viri virlutes conltnualim posuimus. Scimus vero fuscum adulationis et tanti Pairis nostri verbis el sensibis longe prorsus abfuisse, nec sanguinis af- feciioui(i attractum, ut vel uno verbo plus laudaret eum quam mera veritas lau^iandum esse ccnsebat. Proinde si verum est, imo quia verura e^t lestimo- nium ejus, liquet profecto perfectum iu virtuli- bus fuisse famulum Dei Gerardum, cui ma^no ad observantiam verae reIigiotti:*'extt riorum admini^lra- lio nil oberat, quae tam mullos a tramiie disciplinae Clauslralis solot averiore, ct in barathrum saecula- ris conversatiouis Immergerc. Quis aulem lantae laudis praecouium dij^ne admirari sufficiat^ qnod plus omnibus laborans, minus omnibus accipiebat, quod nullo petulantiae affectu in officio suo detine- baiur; quod c^uideiti temporibus nostris rarissimuoi est ; sed solo Kituilu cliaritatis ; quod euni cseif.ris necessaria ministraret» ipse egehat in pluribus? Sane ad comprobaudum quam fuit rigidus in observentia disciplinae, quamque districtus castigator corporis

1053

EXORDiOrt MAGNUM CISTERG- — bist. III.

1054

sui, unum ox lauclabilibus fjiclis ejus exempli causa ponemus, ulhi, qui sanclorum virtules ad profectum suum scrulan saiaffunt, si ferventcs in religione sunt, habeaut guoa imitari debcanl ; sin vero re- missi Ycl infirmi, habcant unde dc sc doleant. So- lelvit famulus Domini Gerardu>^, g^rangias ex debito oflicii sui circumiens, communi Tralrum mensa et viclu &>ntenlus esse, aquam cum eis ct ipse bibens : nec facile aliud quid pra^tcr communia pulmenta sibi paliebatur apponi. Accidit autem quaaam vice ut ad grangiam ilurus infiramretur. Quod sciens conversQS, «lai.eam eo iredebebat^ad .priorom ac<' ccssit; eelleranuminfirmari tof^sitt timtre se dieens, quia si aquam iu nrftogia, sioiit soiebat, biberei, infirmitati ejus pondus accresceret* Jussu itaque prioris. vaseulum vino plenumsecum tulil^ eellerario pemtas hoc ignorante : quod etiarn ipsi sedentis cum fratribus ad mensam oblulit; signum, sicut moris e8t> ex parte prioris faciens, ut causa infirmiiatis suae inodico iilo vino solus uteretur. Ouando vero iUe paupertalis et communis vitse fer- ventiasimus eemulator in hoc consentiret, ut, oae- teris omnibus aquam bibentibus, ipse solus poculo vini deieclaretur? £rat autem vas aqua plenum in medio positum^ unde fratres bibere debebant^ Pa-: rumpcr ergo intra- semetipsum quid sibi faciendum esset deliberans, eontinuo surrexit; ei tollens va-* sculum vioi, cunetis videnUbus, nrceo. qui aquam habebal vinum infudit, signum faeiens, ut omnes biberent in commttne. Malebat quippe oorpus suum infirmitate periclitari quam vel in tantiila- remis* sione abstinentise conseientiaB suss maculam dare. De quo ejus tam religioso facto fratrefi exhilarati pariter et sedificati, deleclabilius aqoam illam bibe^ runt, quam si pretiosissimum vinum eis propiqari fecisset^ Le^ebant nimirum in vita et moribus opti- mi cellerani sui quam contemnenda sit carnis iUe« cebrHy ({ui nec pro tuenda vei recuperanda .corporis sui saoitate poculum sumere acquieivit, unde infir- mis occasionem scandaii dedisse videretur.

GAPUT IIL De pretiosa marte venerabUi» viri Gerardi, Cum pro sedando sehismate Petri Leonis S. Pater fiernardus tertia jam vieo', vocante domno papa Innoceatio, Italiam inlrasset, et magnis ubique &i- gois et miraculis clarescenst, domoum Gerardum celterarium suum taoquam fidelissimum adjulorem prudontissimumque conftiliarium, per ouinia seoum habebat. Goniigii vera cum essent Viierbi ut idem (lomnus Gerardus gravissima valetudine correpuis leeto decumberef, venerabilomque abbatem con- turbaium vehemenler et consternatum redderet. GunK[ue manifeUa signa mortis exittim imminerc denuoliarent* seryus Domioi Bemardus aegerrime ferehs, oomitem peregriuatiottis, et illum comUem, iu terra relinquere aliena, nec resignare iis^ qui cum sibi commiseraBt, quoniam amabatur ab omni- bus, sicut erat amabyis vaMe, cum fletu ei gemiiu eonversus ad Dominom : « Exspecta,inquit,Dominei exspecta usquetad reditum, reslitutum amicis toUe eum jam, si vis, et non causabor. » Sed quo- mocio pius et misericors Dominus humUlunum scr- vum suum, cum tanta conlriiiQne cordis in propria eaasa postulanlem, despiceret, auem tanta facilitate, quanta bentgnitate in causis aiienis exaudire con-« tinue solebat ? Nempe prseter spem universprum tanquam de portis mortis ad vitam revooatus, cito Gonvaluit Gerardas; perfectisqne ncgotiis, pace saDctse Romanse Ecclesi» reddita, Leonina rabie penitus exsiinr-taf redicruni in pairiam, cum exsullaiione universse lerree reportantes manipulos pacis. Hdud multo vero post hoc elapso lempore. tenquatn jam volis et desideriis fidelis scnri sm Bernardi satisfecisset Dominus, • rurhus Gorardus co^pil viribus corporis re,»cuie deslilui, paulalim- que ad exitum appropinqUare: qui occupalionem

k

quidem Marthse pro injuncto sibi oflicio palienter sustinuerat, sed vacationem Mariae loto mentis co- namine amplexus fuerat. Sentiens itaque se ceriis- sime migraturum; et de laboriosis hujus sseculi curis ad aetemae beatitadleis requiem transiturum, ubi vacare incipiens, gustarel et videret quoniam suavis est Dominus, et Comprobaret nequaquam se carnali seu saeculari aliquo dcsiderio in officio suo deicntiim fuisse, elevatis in coe^um oculis : c Deus, inquit, tu scis qubd, quanlum in me fuit, semper optavf quieiem mtendere mihi, vacare tibi. Sed rmplicitum tenuit me amor tuus, et voluntas frntrum, et sludium obedicndi ;' super omnia vero abbatis ct fi^atrfn mei germana dilectio. >

Circa medium vero nocils, quam ultimam cnm mi-

seris mortalibus egit, mlrum in modum exhilarato

vultu in voce exsuuationis subitoernpit in iUud Dai-

^ vidicum, stnpentibus qui aderant : Laudate Dotni'

8' numde coslU Uiudate eum in excelsU{PsaL xlviii). Jam enim huic bcato vtrd noctc adhuc media dic- sccbat, ei ultima nox ibsius sicut dies Uluminnba- tur, prOrsus illa nox- illuminatio ipsiuS in deliciis aeterni luminis, auod est Ghristus Dominus. Quo- modo enim teneorse non vertuntur in lucem', ubi cantando moritur homo, et moriendo cantat ? Usur- paris, 0 inimica mors,' ad latitiam, cum sis mater moeroris ; usarparis ad ^loriam, gloria; adversa- trix ; usurparis ad introitnm rejjni, portainferi ; fovea perditiouis, ad inveniionem saiutis. Fratres itaque qui aderant. tauti novitate miraculi attoniti, cucurrcrc citius, ailecto fratri ipsius S. Bernardo hominem in mortem exsultaniem et insultantem morti nuntiantes. Qui cum debilis et infirmus acce- lerans venisset, extrema jam psalmi quem caniabat ipso audiente c^ara voce complevit. Et suspiciens in coelum, ait : Pater, in manus tuas commendo p spiritum meum {Luc. xxiii). Et repeteiis eumdem w sermooem, ac freauenter ingeminans : Paler, Pa- ter, conVersns aa sanctum abbatcm et fratrem S.iuni, exhilarata facie : « Quania, inquit, dignatio Dci Patrem hominuni csse ; quania hominum gloria, Dei filios, Dei esse hseredes. Nam si filii, et nsere- des. • Sic sancti illa anima in jubilo et exsultaltone spiritualis gaudii carne soluta, ct hymnidicis ange- lorum choris admisla, lanto liberiori volatu side- reas peiiii mansiones, quanto suum nil in ea mali- gnorum caterva spirituum invenire poterat. Funeri ejus sancius abbas et frater ipsius debitum cbm- mendationis et fxsequiarum ofOcium dulcissima meniis affeciione devote impendit; cum tamen aliis flenubus ipse non fieret, sed erumpere gestientes lacrymas magna fidei constantia castigarei, nc quusi mortuum plan^ere et flere videretur illum quem de mortc sua m seierna vita et gloria sem-

D* piterna natum esse non dubitabat. CAPUT IV. De reverendissimo Patre Hurriberto^ quondam priore

Clarce^allis* Poslquam gratia et miscricorJia - Domini noslri Jesu Ghristi domus Glarsevallis fundala est, et fra- granlissima sacrce rcligionis cjus opinio muliis faata odor vitae in vitam, inter csetcros, quos divinae bonttatis arcanum consUium^ de diversis mundi partibus vocabat, plures religiosi viri, gui suis ii) locis perfecti in reiigionis obserVantia videbaniur, audlentes, quod tam sprcialiter et exceUcnter ma- gniflcasset misericordiani suam Dominus cum domo eadem, et ejus sanctissinio abbaie, tsnquam novi tirones, ex emeritse mililise laboribus vcnientes, tantae sanclitatis coll^gio sociari ferventissima spi-» ritus devotione cupiebant. Inter quos primi vel prsecipui exstiterunt Humbertus Igniacensis coeno- hii pfimus abbas, Renaldus, et Petrus, cognomento ToIosanuSf GuiUelmus, et Gerardus Farsensis : qui * uon uiro quid.Mn ia loco, scd Jivisis (t inter se di- stantibns provinciis habitantcs, ita !ie, ab ipsis in-

t055

ADDIT. AD LIBROS DB VITA 8. BBRNARDL

tQ56

fantise rndimeDtis, divinis obsequiis n.ancipaverant, nt in omni virtntum gratia florenies, alienis, quasi p^erfectioribusy exemplis institui, minus necessa- riuni habere viiierenlur. Verumtamen mellitluam sanciilatis dulccdinem, quae caeteris sui temporis sanctus beatus Pater noster Bernardus, tanquam cedrus exaltaia in monte Sion, supereminebat, crebra ct ceria relaiione cognosc< ntes, tanquam vere mrtes et humiles corde, nec surda aure prae- tereunies illud de Apocalypsi : ^isanctusest.san' eti/icetur adhuc {Apoc. xxiii) ; priora sua nibili re- putantes^ sed in anteriora extenti, tanti et tam spirltuahs Patris magisterio prona et humillima se vohiotale subdidere. Quos etiam pro suae reve- rentia sanctitatis idem oeatus Bernardus nnico semper chariuiis amplectebatur afTectu. Nunc itaque de reverendissimi Patris Humberti puris- sima et yere monastica oonversatione pauca com- memorabimus ; de caeteris vero, suo loco, quod Dominns dederit dicemus. Servus Dei Humbertus a pnerilibus annis in sanctnario Domini locatus, cum Jam per viginti annos in religione strenue Domino militassel, tandem perfections et saoctioris vil» daiiderio Claramvaliem se contulit, in ipso fere principio domus illius. Ubi lantis virtulum chari- smatibus effulsit, tantaque mansuetudinis et chari- tatis gralia decoratus exsiitit, ut tanquam unus de numero coelestium serapliim univcrsitatem congre- gationis fervenlissima conversatione sua in amoreni pei vebementer accenderet. Ipse eliam sauclse hu- jus ct a Deo benediclae congregationis speciali prae- rogativa benedictus abbas in vertice vrrtutum stans, neque ab homine religionis incrementa mendicare necesse habens, cum esset tameo doctus unctione Spiritus saocti humiliora sectdri potius quam su- blimiora, Hombertum Dei famulum ad imitandum prrfeclionis exemplum sibi proposuerat, ipsius virtuics admirari saUgens, meriU ejus magna et subliraia aeslimare ; ipsum sanctiu^tis exemplar, re- ligionis lornum, monasticae puriutis spcculum repuUre, respectu illius conversationem suam nullius momenti pensare, sancti fervoris ipsius inluitu, sua licet ferveniissima studia, unquam minus habentin, dm noctuque castigare, sciens nimimm omoem honimem consideratione iufirmorum deficere, pcr- fectorum vero contcmplatione quamvis in virtutibus consumraatum, propter ipsam sanclse humilitatis landabilem curiosiuiem, adhu6 virtutis incrementa repcrire. Hinc idem B. BerDarUo^ in quodam ser- mone suo sic ait : « Dtinam, fratres mei, nos pec- catorcs haberemus illam humililatem in peccatis nostris, quam sancti viri habuere in virtutibua snisT

Igitur venerabilis Humbertus missus postmodum ad aedificimdum Igniacense coenobium, et ejusdeai coenobii priraus aobas a beato Bernardo conslitu- tus, impatientissime ferebat amicam sibi pauperta* tis, homiliutis et subjectionis materiam esse sub- tracUm. Deniqne ferre non valens pro speciosa sanciae quietis et contemplatioois Rachele lippien- lem Liam, id est saecularium negotiorum inquietos lumultus supponi sibi, invito licet et renilenle S. Bemardo. sarcinam cu^ae pratoralis deposuii, et Claramvaliem rediens, noblli suo collo subjeciionis et obcdicntise juffum imposuit, quia nullum collum nobile, msi flexibile, quod etiam indefcssus, Un- quam jugum Domini suave, el onus ejus lcve, us- que in fanem vitae suae porUvit. Cum vero jara se- nuisset, et fatiscentibus mcmbris vigor corporis defecisset, insupcr variis adversae valetudinis incom- modiutibus, urgeretnr : erat taraen animus vigens et fervens in opere Dei, iu ut arduos Ordinis labo- fes, quos vix robusU juvenum aetas lolerare poterat, ipse senex et fere decrepitus patienter, imo alacri- teip pereurreret : remissiones vero et indulgentias misericordiae, qujc senibus causa compassionis

A impcnditur, non solum minime appeteret, vernm ^ etiam conccdorc volentibus nequaquam aoquiescerct. Peractis aulera in Claravalle trigmU circiter annis, felici a^one consummatns mortem laetus snbiit, non ab ipsa consumendus, sed de ipsa iu assom- ptionc novae vitae, et tunc in aninia, et poatmodum in corpore gloriosissime triumphaturus. De cujui transitu beatus Bernardus vehementer tnrbatus, c|uid de ejna excellentissima conversatione sentiret, in conveniu fratmm quodam sermone dedaravit (19).

CAPUT V

Ex illo sermone coUigitur contummatum fuisse sanctum senem Humbertum virtutibus.

Considera, lector, tanquam in brevi tabella, virnm perfectae virtutis corwnfk oculis tuis eleganter depi- ctum, iu ut ex senteniia dicere possis quoniam iste beatus vir monachus factus monachi vigilavit in

P actus : oni hoc ouod erat habitu et nomine^ solortis-

B sima industria elaboravit, ut esset etiam m rei ve- ritate, indignissimum fore repuUns vacuo notnioe monachi sioe virtutis opere gloriari. Sciebat nimirttoi virtutem gradum esse ad floriam et vanam prorsus graiiam, fallacemque nuTchritudinem, quam non parturiret illa. Idcirco, oeatissime Pater Humberte, longe eritateironicum illud eIogittm,^uo quidam, qui vacuo nomine monachi absque virtutis opere in viu gloriatus fuerat, posL mortem irrisus fuisse perhi- betur. Si veatis puUa, rasum caput, ampla cuculU quemquam justificant: hic homo justus erat. 0 quantum distat inter lucem et tenebras I quam ma» gnum chaos firmatum est inter filios irae et filios gratise 1 quam disparem sententiam hinc exeuntcs excipiunt ficle religiosi et vere religiosi ! Non erat Humbertus de numero fatuarum virginum, quae ac- ceptis lampadibus suis detesunda negligeniia oblitae sunt olenm secum sumere; erat de numero pruden-

C tum, de quo non fucatus adulator, sed verum lauda- tor ipsius dicit quod fuerit compositus supra omnes homines quos viderit in diebus suis, unus idemque perseverans omni tempore et omni hora; pulcnre eadem sententia, licet aliis verbis diffinitionem illam qua poeta sapientem diffinit, repraesentans : Constans ipse sibi, totus teres atque rotundua^ ;HoR4T. Sat. lib. ii, vers. 85.) qood est unum eumdemque perseverare, et omni tempore et omni hora. Sciendum nraeterea hunc bea- tum virum prioratns officio sub d. Beraardo in Cla- ravalle functum fuisse : ad quorum doctrinam exemplaque virtutum universa Ciaravallis irriga- batur sicut horius deliciaram et sicut paradisus Domini^ saliebatque in singulis et in omnibus fons justitiae in acquisitionem vitae aeternae. Quia vero memoria ejus in benedictione erit omni generationi frairum, qui io Claravalle Domino servituri suntj

D in monumenlo, quo supra diximus domnum Rober" tum secundum Claraevallis abbatem positum, quod est sub arcu in muro claustri prope capitulum, etiam reverendissimi Patris Humberti venerabile corpus reconditum est, ubi et loculus qui sacra ejus ossa servat, titulum nominis ipsius praefert, ut pro- inde fratres in claustro sedentes, et ex lectione fer- ventissima sanctae religionis ejus studia cognoscen- tes, qu8B tanU tamqne magnifica fuerunt, ut ca lilterarum monimeniis tiadere beatissimus Paier Bernardus non dubitaret, simul etiam tumbam sacro- rnm cioemm ejus prae oculis habentes, incalescant aniinis, oblivionem fugiant, torporem et negligen- tiam procul a se repellant : nec omnino nisi per ar- duos claustralis disciplinae lahores, coronam mona- chis propositam se adepturos esse praesnmant.

CAPUT YI.

De domnoOdone^quondamsubpriore in Claravalle.

Fuit quidam de senioribus Claraevallis, Odo

(19) Serm. in ohitu Humberti.

1057

BXORDHIM MAGNUH GiSTBMI. — SIST. UI.

1058

nomiae, sabprioratas officium ia eadem domo per plares anDos sircoue administrans, homo vere pauper spiritu et humilis corde; qui a primis fere annis domus illius arduos labores, non solum volun- tarise paupertatis^ sed etiam durae necessiiatis, qua in liovitaie sua domus ilia ob penuriam rerum sse- pius constringebatur, tam alacriter percucurrit, ut tunc ferveniior esse in Dei laudibus noiaretur cum corporalibus subsidiis ex aliqua parte carere vide- retur. Tanta autem inerat ei morum suavitas, tan- taque mansuetudinis dulcedine tractabat conventum fratrum, quem priore alias occupato, assidue ducc- bat et reducebat ad laborem vadens et inde rediens; ut usque hodie sancta illa congregato memoriam abundantia suavitatis ejus cum gratulatione eru- ctet. Gum autem fidelis pastor S. Bernardus, ruinis sacri corporis ejus crebrescentibus, magis ac magis ad depositionem vitse corruplibilis et introiium beatse incorruptibililatis approximaret, omnibus Deus, qui humilium vota nunquam despicit, huic beato Odoni, secandum desiderium cordis sui, con- cessit, ut ante Patrem sanctum ipse deceret, ne post aurea saecula, quse sub tanto Patre jucundis- sime florueranl, ferrea, quse mox subsecutura erant, iugentibus oculis, videre cogeretur. Quod etiam fu- turum esse, ita Dominus uni ex fratribus, prius- qnam fieret, manifesta visione prseostendere oigna-. tuiest. Aspicicbat namque quidem fraler in visu noctis : et ecce parabat vir beatissimus